"آسمانی که خواب بال می‌بیند" شاعر خوزستانی را درآغوش گرفت

"محمدعلی پورخداکرم" شاعر خوزستانی یازدهم آبان ماه ۹۹ بر اثر بیماری کرونا در سکوت و بی خبری بال پرواز گشود و به آسمانی که خواب بال می دید سفر کرد.

پورخداکرم از شاعران دهه ۴۰ و ۵۰ خوزستان بود و در سال ۱۳۹۵ نخستین دفتر شعر خود را پس از سال ها تلاش در عرصه ادبیات منتشر کرد.
او در رونمایی از مجموعه‌ی شعر "آسمانی که خواب بال می‌بیند" گفت: شعرهای موجود در کتاب آسمانی که خواب بال می‌بیند، در فاصله‌ی زمانی ۴۰ سال و از اواخر دهه‌ی ۵۰ تا دهه‌ی ۹۰ سروده شده‌اند. البته همه‌ی شعرهای سروده شده در این سال‌ها در این دفتر به چاپ نرسیده‌اند و در این سال‌ها شعرهای دیگری هم سروده‌ام که شاید به‌زودی در دفتر دیگری منتشر شوند.

وی اظهار امیدواری کرد:"آسمانی که خواب بال می‌بیند"، رضایتمندی دوستان اهل قلم را به همراه داشته باشد.

او افزود: بنده از دوران کودکی به نوشتن و به‌ویژه نوشتن شعر علاقه مند بودم و این موضوع موجب شد با وجود اینکه در حرفه‌ای فعالیت می‌کنم که با دنیای شعر و شاعری خیلی تفاوت دارد، ولی به نویسندگی و سرودن شعر و حتی نقاشی، گرایش پیدا کنم.

پورخداکرم از جمله شاعران دهه ۵۰ است که آن روزها بسیاری از مجلات ادبی اشعار او را چاپ می کردند.

در این آیین یک شاعر و متقد با اشاره به ویژگی‌های شعر پورخداکرم، گفت: دفتر شعر “آسمانی که خواب بال می‌بیند” از چند دسته شعر تشکیل شده است؛ بعضی شعرهای موجود در این کتاب، شعرهای ساده‌ای هستند، با زبان و حرف هایی تکراری و بیشتر شبیه شعرهای دهه ۴۰ و ۵۰ هستند. به عنوان مثال شعر نخست، این ویژگی را دارد، ولی در همین شعرها هم زبان سالم است و شعر از استحکام و ساختار قابل قبولی برخوردار است.

سعید اسکندری افزود: در شعرهای منتشر شده در این دفتر گاه با ترکیب‌هایی وصفی و اضافی برخورد می‌کنیم که می‌توان گفت جهش هستند و این امیدواری را ایجاد می‌کنند که شاعر در آینده، کارهای بهتری را منتشر خواهد کرد. مانند “رودی که حاصل برادری چشمه‌سارها است” و این نوع ترکیب‌ها گاهی دو بار در شعرها تکرار شده‌اند. برخی تصویرسازی‌های موجود در شعرها نیز غیر تکراری و جالب هستند.

او تصریح کرد: شعرهای پورخداکرم حاصل اعتقادات وی است و انسان‌مداری و عدالت‌خواهی در شعر او نمود دارد. شعر او گاهی نیز بسیار عاطفی می‌شود، مانند آنجا که می‌گوید: “این همه پنهای آسمان، چرا پرنده‌ای بی‌ بال زاده می‌شود” که این عبارت هم عاطفی است و هم سوالی فلسفی در پشت خود دارد. شاعر در چندین مورد، تصویرسازی‌های شاعرانه‌ای را در شعر خود به‌کار برده که می‌توان گفت شعر را نجات داده‌ است. در شعر پورخداکرم، هم تصویرسازی داریم، هم عاطفه و هم ایده و هر سه، در برخی شعرها کنار هم آمده است.

اسکندری ادامه داد: در شعر پورخداکرم، اندیشه و ایده نقش پررنگی دارد و به نظر من موفقیت شاعر، نشات گرفته از همین دو عامل است.

یک شاعر و منتقد ادبی نیز در این نشست گفت: پورخداکرم را نمی‌توان یک شاعر تجربه‌گرا نامید و شعرش، فرم نیست و در لایه‌های زیرین شعر پورخداکرم، با مسایل اجتماعی و سیاسی مواجه هستیم هستیم. شاعر در شعرهایش، دلبستگی به عناصر طبیعی را نشان می‌دهد و به نوعی می‌توان گفت شعر او از شعر موج ناب و سپید متاثر است و به همین دلیل این مولفه‌ها در شعر پورخداکرم ورود پیدا می‌کنند.

غلامرضا رضایی افزود: نگاه پورخداکرم به عناصر و مولفه‌ها، یک نگاه عینی است و گاهی مسایل و پرسش‌های معرفت‌شناسانه نیز در شعر او دیده می‌شود. به عنوان مثال در شهر آخر از دفتر “آسمانی که خواب بال می‌بیند” که شاعر آن را به یکی از شعرای قدیمی مسجدسلیمان به نام مرید میرقاعد تقدیم کرده است، این مولفه‌ها بیشتر نمود پیدا می‌کنند. در واقع شعر پورخداکرم شعری نوستالژیک و وابسته به مسایل حسی و عاطفی است.‌

یک شاعر و منتقد نیز در این نشست با تاکید بر اینکه شعر، پالایش دهنده‌ی روح بشر است، گفت: زمانی شعری متولد می‌شود که شاعر دغدغه‌هایی داشته باشد و این دغدغه است که شعر را به‌وجود می‌آورد و شاعر همه‌ی سلول‌های ذهن خود را به واسطه‌ی آن دغدغه به کار می‌گیرد تا واژه‌هایی خلق ‌کند و رهنمودی باشد برای اجتماع خویش. پالایشی که از طریق مکتوب، تصاویر ثابت یا متحرک و آمیزه‌ای از اسطوره‌ها و حکایت‌های اخلاقی، حماسی و تاریخی که در زندگی بشر اثرگذار است را ایجاد می‌کند.

کریم خسروی‌راد افزود: نزدیک به ۴۰ سال است که با شاعرانی ایلیاتی مانند هوشنگ چالنگی، هرمز علیپور و حیاتقلی فرخ‌منش در ارتباط بوده‌ام و شعر آنها را خوانده‌ام؛ شاعرانی که نگرش اجتماعی‌شان وابسته به زندگی ایلیاتی است و اسب‌های سرکش و سیاه‌چادرها را در شعرهای‌شان به تصویر می‌کشند و تا انسان امروز که در آپارتمان‌های لانه‌زنبوری زیست می‌کند، زندگی ایلیاتی را تصویرسازی کند. این مجموعه نیز اندیشه‌ی شاعری از نسل همین ایلیاتی‌هاست.

علیرضا شکرریز، رئیس انجمن شعر اهواز نیز در این نشست گفت: پیش از این، سال‌ها بود که شعرهای آقای پورخداکرم را دنبال می‌کردم و همیشه علاقمند بودم که آثار وی را چاپ شده ببینم که خوشبختانه شاهد انتشار دفتر شعر ایشان هستیم و از این بابت تبریک عرض می‌کنم. شعر پورخداکرم زبان مستحکمی دارد و در شعر او حس‌آمیزی را می‌بینیم. یک شاعر وقتی به درجه شاعری می‌رسد، نوع نگاه ویژه‌ای به جهان پیرامون خود پیدا می‌کند که پیدا کردن این نگاه، ساده نیست. یک شاعر باید دوران دشواری را بگذراند تا به این نوع نگاه برسد تا در نهایت در جایگاهی قرار بگیرد که اشیاء و پدیده‌های پیرامون خود را حلاجی کرده و به شعر تبدیل کند. در واقع می‌توان گفت هر شاعری دارای نوع نگاهی خاص است و از زاویه دید خود به جهان خیره می‌شود و آن را به شعر تبدیل می‌کند. پورخداکرم نیز به این نوع نگاه رسیده است و زاویه دید او در شعرهایش نمایان است.

در پایان شعری از مرحوم محمد علی پورخداکرم را با هم می خوانیم:

"خواب آسمان

سلاح
از نیام پوشیده فرو می افتد
بی آنکه
بر گوی های اختران
چرخنده
نیش تری زده باشم
زمین
در فلاخن خورشید
ماه در فلاخن زمین
تا رها شوند
چه سهمی بخواهم
با این عمر کوتاه
اما باز هم کهکشانی تازه تر
ما که از رنج سفر های نزدیک
فرتوت می شویم
چه کنیم با این همه کاینات
و آسمانی که
هنوز خواب بال می بیند."