اهواز/ حبیب خبر- نوید قائدی:

 اگرچه نگارنده بیش از دو دهه است درباره عوارض قوم گرایی مطالب زیادی منتشر کرده ام، اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهند، شوربختانه به دلیل ضعف نهادهای مدنی و سیاسی (احزاب فراگیر و تأثیرگذار) یا شاید نواقص قوانین انتخابات (حضور فردی کاندیدا خارج از دامنه فعالیت احزاب و لیست‌های سیاسی)، در برهه‌های انتخابات افراد گوناگون به دلایل رأی‌آوری بر مشی قوم‌گرایی تأکید دارند که نتایج مثبتی برای جامعه در پی نداشته و ندارد. انتخاب‌های قومی در حوزه‌های انتخابیه با اقوام مختلف می‌تواند آسیب‌های متعدد و جدی به همراه داشته باشد که به برخی از آنها به‌اختصار اشاره می‌شود.

 نخستین آسیب تضعیف وحدت ملی است؛ تمرکز بر قومیت به‌جای هویت ملی، انسجام و همبستگی اجتماعی را تضعیف می‌کند. به‌جای همدلی و همکاری رقابت و تنش میان اقوام مختلف زیاد می‌شود و سوءاستفاده از احساسات قومی برای منافع شخصی و سیاسی بیشتر مدنظر قرار می‌گیرد.

 دومین آسیب، ناکارآمدی در اداره امور است؛ زیرا انتخاب افراد بر اساس قومیت به‌جای شایستگی و تخصص، منجر به ناکارآمدی در اداره امور می‌شود. به‌جای حل مشکل های عمومی جامعه، تمرکز بر مسایل قومی بیش تر می‌شود و گاهی فساد و سوءاستفاده از قدرت از سوی افراد نالایق نمود پیدا می‌کند.

سومین آسیب، بی‌عدالتی و تبعیض در جامعه است. تمرکز منابع و خدمات در یک قوم خاص، به تبعیض و بی‌عدالتی علیه اقوام دیگر می‌انجامد و منجر به دسترسی نداشتن اقلیت‌ها به فرصت‌های برابر در زمینه‌های مختلف می‌شود. همچنین افزایش نارضایتی و تنش‌های اجتماعی از دیگر عوارض آن است.

چهارمین آسیب، افراط‌گرایی و خشونت در سطح جامعه است. سوءاستفاده از احساسات قومی تحریک شده از سوی گروه‌های افراط‌گرا، می‌تواند منجر به خشونت و حتا ناامنی شود. البته منظور تحریک تنش‌های قومی برای منافع سیاسی است.

بارها درباره راه‌حل‌ها مطالبی انتشار شده است که افراد زیادی صحه گذاشته‌اند؛ اما در کوران انتخابات همین افراد باز هم بر مشی قوم‌گرایی تأکید داشته‌اند که گویا به‌عنوان عارضه‌ای مزمن وجود آن‌ها را فراگرفته است! اما به‌ناچار به بخش‌هایی از آن به‌صورت خلاصه و تیتروار اشاره می‌شود.

نخستین مورد، ترویج هویت ملی است. تقویت آموزش‌وپرورش برای ترویج هویت ملی و احترام به اقوام مختلف. تشویق به گفت و گوی میان اقوام و تبادل فرهنگی و حمایت از برنامه‌های فرهنگی و هنری که به وحدت ملی کمک می‌کنند.

دومین مورد، تمرکز بر شایستگی و تخصص است. انتخاب افراد بر اساس شایستگی و تخصص، بدون درنظرگرفتن قومیت، ایجاد نظام شایسته‌سالاری برای جذب افراد باصلاحیت و افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت انتخاب افراد شایسته از مهم‌ترین موارد این بخش است.

سومین مورد، عدالت و برابری در سطح جامعه است. توزیع عادلانه منابع و خدمات میان اقوام مختلف، تضمین دسترسی برابر به فرصت‌های آموزشی، شغلی و اجتماعی برای همه اقوام و مبارزه با تبعیض و نابرابری بسیار کارساز خواهد بود تا این چرخه باطل و توهم‌زا از سطح افکار عمومی و مشی بعضی مسوولان زدوده شود.

چهارمین مورد، گفت و گوی میان اقوام است. تشویق به گفت و گوی میان اقوام برای حل مشکل ها و سوءتفاهم‌ها، ایجاد فضای صلح‌آمیز و دموکراتیک برای تبادل نظر و گفت و گو و افزایش آگاهی عمومی در مورد فرهنگ و حقوق اقلیت‌ها می‌تواند مؤثر باشد.

به هر روی، انتخاب‌های قومی در حوزه‌های انتخابیه با اقوام مختلف، می‌تواند پیامدهای منفی بسیاری برای جامعه داشته باشد. تمرکز بر هویت ملی، شایستگی و تخصص، عدالت و برابری، و گفت و گوی میان اقوام، از جمله راه‌حل‌هایی هستند که می‌توانند به کاهش این آسیب‌ها کمک کنند که متولیان کشور و مسوولان ارشد استان بر اساس ترسیم یک نقشه راه مهندسی فرهنگی می‌توانند ریشه بسیاری از توهم های ذهنی افراد را درمان کنند و جامعه از این مشی بیمارگونه نجات دهند.

۳ اسفند ۱۴۰۲