پیش نویس پیمان‌ نامه چین و ایران، بزرگ ترین رویداد دولتی و پر سر و صدا ترین خبر نوروزی سال ۱۴۰۰ بود که آرامش نوروزی، همه گیری، مرگ و میر و محدودیت های بیماری کرونا و مرگ آزاده نامداری هم نتوانست آن را به حاشیه ببرد.اگرچه متن این پیش نویس پنهان ماند، ولی خبرهایی که از گوشه و کنار آن بیرون آمده می شود برداشتی از آن داشت و یادداشتی بر آن نوشت.

 می دانیم که پیمان نامه سرمایه گذاری، تجاری و اقتصادی بین  ایران و ۱+۵ یا همان"برجام"-که مهم ترین بند آن خرید و فروش نفت، تجارت و سرمایه گذاری بود- به نافرجامی رسید و در پس آن ایران، تحریم همه جانبه شد؛ به گونه ای که نفت و گازی فروخته نشود و داد و بستان بانکی انجام نگیرد و ایران نیز از سر ناچاری دست از برجام کشید و به سوی چین دراز کرد.

 چین هم با خوی فرصت طلبی و پیشینه ی سودجویی خود و نیازمندی ایران، مشت بسته ی خود را در دست ایران گذاشت. پس دولت که برجام را برای خود چاله می دید، از آن گریزان و می خواهد به چاه چین برود.

 در پیش نویس این پیمان آمده که چین ۵ دوره ی پنج ساله با سرمایه گذاری در بخش نفت، گاز و پتروشیمی و گسترش زیرساخت های حمل و نقل و حضور نظامی- با هم پیمانی روسیه- در ایران به دنبال سرمایه گذاری۴۰۰ میلیارد دلاری است. خیلی هم که بخواهیم به این پیمان خوشبین باشیم،۴۰۰ میلیارد دلار در روزگار امروزی، زیاد چشم گیر و ارزشمند نیست و هنگامی هم که ببینیم با هر داد و بستان یا خرید و فروشی، چند درصد زیر قیمت و چند درصد تخفیف به شریک چینی داده شود و مهم تر این که فروش نفت و گاز و پتروشیمی ما با پول یا ارزهای درجه دو جهانی یا با"یون"چینی، انجام شود و شگفت آور، خود چین هم نرخ گذار خرید و فروش کالا یا تولید و محصول باشد، چیز زیادی ته آن نمی ماند و اگر هم این بند از پیش نویس، درست باشد که در گام نخست ۵ هزار نیروی چینی به عنوان کارگر، محافظ منافع و پاسداری از سرمایه گذاری چینی ها به ایران می آید، کمکی به بیکاری که نمی شود هیچ جانوران دریایی را باید خوراک چینی ها کنیم.

به این هم باید اندیشیده کنیم که مردم ایران، از شمال و جنوب و شرق و غرب، پیشینه بیگانه ستیزی دارند و تازه، رفتار و خوراک و آیین چینی ها هم، هیچ سازگاری و نزدیکی با فرهنگ،رفتار و کردار ایرانی ها ندارد. فردا روز با آمدن چینی ها، تنش ها و ناسازگاری های پیش آمده را چگونه باید پاسخ گفت!؟ آیا قانون"کاپیتالاسیونی" برای پاسداری از چینی ها بسته می شود!؟

از پنجره ای دیگر که به این پیش نویس هم نگاه کنیم و ببینیم که تا سه ماه دیگر نهایی می شود و ۴ ماه دیگر اجرایی، بیش تر به یک داد و فریاد تبلیغی می ماند برای کوتاه آمدن امریکا از دست کشیدن تحریم ها و ترساندن بیش تر۱+۵برای امتیازگیری بیش تر و برگشت به برجام است.

چون هم ایران و هم کشورهای اروپایی، نیک می دانند که اجرای برجام برای هر دو طرف، برد- برد بود و پیمان برجام، آگاهانه، علمی، کارشناسی و بر پایه سود و بهره وری همه ی کشورهای شریک و سهامدار، بسته شد؛ ولی با نیم نگاهی به سرمایه گذاری امپراطوری چین در کشورهای پاکستان، مالزی، بنگلادش و...، می بینیم که کردار غارتگرانه و رفتار استعماری و برخلاف حقوق بشری دارد.

پس؛تاس این پیمان را به هر شکلی که به هوا بیندازیم، برای ایران ۶(عدد شش) نمی شود. بهتر این بود، پیمان نامه ای به این بزرگی و گستردگی سرمایه گذاری که همه ی سرزمین را در بر می گیرد و منابع، سرمایه ثروت همه ایرانیان در آن پیمان گنجانده شده، متن آن، پیدا، روشن و شفاف و به همه پرسی گذاشته شود. اگر چنین شود، شدن و نشدنش گزینش خود مردم است.

علی میلاسی- روزنامه نگار/ فروردین۱۴۰۰