رییس جمهوری آمریکا گرچه در نخستین هفته‌های ورود به کاخ سفید نشان داده بود برای بازگشتن به توافق هسته‌ای ایران چندان شتاب ندارد اما داده‌هایی وجود دارد که ثابت می‌کند لحظه تصمیم‌گیری برای جو بایدن در موضوع ایران فرارسیده است.

به گزارش حبیب خبر به نقل از همشهری آنلاین، تحلیلگران خبرگزاری فرانسه معتقدند رئیس جمهوری آمریکا بسیار زودتر از آنچه گمان می‌کرد باید درگیر حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران شود. باید دید در یکی دو هفته اخیر چه رخ داده که دولت آمریکا را به مرز تصمیم‌گیری درباره توافق هسته‌ای رسانده است. مقام‌های کاخ سفید بارها گفته‌اند به محض اینکه ایران تعهدهای برجامی خود را از سر بگیرد و سطح غنی‌سازی را به زمان اجرای توافق هسته‌ای بازگرداند، آمریکا هم بلادرنگ به برجام بازمی‌گردد. در واقع، بایدن وقتی تحریم‌های فلج‌کننده اعمال‌شده در دوران دانلد ترامپ را برمی‌دارد که اطمینان یابد ایران گام‌های هسته‌ای خود را برعکس کند.

از سوی دیگر، تهران با اطمینان از میزان دشمنی واشنگتن بارها اعلام کرده است فقط وقتی دست از افزایش سطح غنی‌سازی برمی‌دارد که از برداشته شدن تحریم‌ها مطمئن شود. در این میان، ۲۱ فوریه یک تاریخ کلیدی برای هر دو طرف ماجراست؛ روزی که بر اساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی ایران می‌تواند در اقدامی عملی علیه لغو نشدن تحریم‌ها جلوی دسترسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به تاسیسات هسته‌ای خود بگیرد و بازرسان آژانس را از خاک خود اخراج کند.

کلسی داونپورت، مدیر بخش منع گسترش در انجمن کنترل در واشنگتن معتقد است ایران می‌تواند خیلی زود بسیاری از گام‌های خود را برعکس کند، از جمله در موضوع غنی‌سازی اورانیوم اما در عین حال می‌گوید: «البته گام‌هایی که تهران این روزها برمی‌دارد، چندان به آسانی قابل بازگشت نیست و خطری بزرگ ایجاد می‌کند.» به عقیده داونپورت، افزایش این خطر تاکیدی است بر اینکه شابد بهتر و مناسب‌تر باشد آمریکا پیش از برداشته شدن گام‌های جدید ایران تعهدهای خود را در توافق هسته‌ای اجرایی کند.

یکی دیگر از تاریخ‌های مهم و تعیین‌کننده در پرونده هسته‌ای ایران در ماه ژوئن است؛ زمانی که انتخابات ریاست جمهوری ایران برگزار می‌شود و احتمال دارد یک چهره اصولگرا جانشین حسن روحانی شود. رئیس جمهوری ایران با هدف کاهش تنش با واشنگتن با دیپلماسی و مذاکره با آمریکا و غرب در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما به قدرت رسید اما تنش میان ایران و آمریکا در دوران ترامپ بسیار شدت گرفت و جدی‌تر از گذشته شد.

یک دیپلمات پیشین اتحادیه اروپا می‌گوید حالا که کمتر از یک هفته تا ۲۱ فوریه مانده، پیش بردن امور از راه دیپلماسی به ویژه برای واشنگتن یک «باید» است. او می‌افزاید: «۱۰ روز آینده برای ترغیب کردن ایران به بازگشت از اقدام‌های هسته‌ای و اینکه بدانیم رویکرد غرب تا چه اندازه موفق خواهد بود بسیار مهم است.» یک دیپلمات اروپایی دیگر هم می‌گوید: «موضوع اساسی این است که مطمئن شویم تا این تاریخ اقدامی انجام شود؛‌ رویکردی که چین و روسیه هم به عنوان طرف‌های برجام در جریان آن قرار گرفته‌اند.»

جان وولفستال که در دوران حضور بایدن در کابینه اوباما مشاور او بود، در توضیح راه حل خود می‌گوید: «آمریکا و ایران همراه دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای باید پیش از روز ۲۱ فوریه یک بیانیه مشترک صادر و در آن بر اراده خود برای بازگشتن به تعهدهای ذیل برجام تاکید کنند.» او که حالا عضو جنبش ضد هسته‌ای گلوبال زیرو است، سخنان خود را چنین ادامه می‌دهد: «البته به این معنی آن نیست که آمریکا بگوید وای خدای من پس از انتخابات ژوئن ۲۰۲۱ در ایران ما باید همه چیزمان و همه دستاوردهای مان را از دست بدهیم. من گمان نمی‌کنم چنین چیزی رخ بدهد.»

گرچه سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پیش‌تر از اظهار نظر درباره تاریخ ۲۱ فوریه خودداری کرده و به نظر می‌رسد دست‌کم در ۱۰ روز آینده بین تهران و واشنگتن مذاکره‌ای انجام نمی‌شود اما یکی از مشاوران پیشین اوباما به شرط فاش نشدن نام خود می‌گوید: «من معتقدم مقام‌های رسمی کاخ سفید در روزهای گذشته با همتایان ایرانی خود به شکلی ارتباط گرفته و احتمالا گفت و گو کرده‌اند.» تهران و واشنگتن گفته‌اند چنین ماجرایی در دولت بایدن رخ نداده است.

تامس کانتریمن، از مقام‌های ارشد بخش کنترل سلاح در دولت اوباما یک پیشنهاد دیگر برای کاخ سفید دارد: «دولت بایدن می‌تواند برای نشان دادن حسن نیت خود به تهران بلادرنگ بخشی از تحریم‌های ایران را لغو کند. بعد دو طرف می‌توانند با کمک اروپایی‌ها بنشینند و درباره گام‌هایی که باید برداشته شود مذاکره کنند. به دلیل مسائل سیاسی موجود در ایران و آمریکا، بهتر است دو کشور راهی بیابند که نگویند تسلیم فشارها شدیم.» این همان نکته‌ای است که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم درباره نقش اتحادیه اروپا در هماهنگ کردن گام‌های ایران و آمریکا در بازگشت به توافق هسته‌ای به آن تاکید کرده بود.

کارشناسان معتقدند از دیگر گام‌هایی که واشنگتن می‌تواند پیش از آغاز گفت و گوها بردارد، هموار کردن مسیر رسیدن کمک‌های بهداشتی به ویژه در حوزه مبارزه با کرونا به تهران یا باز کردن راه اعطای وام صندوق بین‌المللی به ایران است که در دوره ترامپ بسته شده بود.