ناگفته پیداست که امروزه هر گونه مدلی از توسعه پایدار اعم از مدل های توسعه از پایین یا توسعه در فرایندهای دستوری و غیره، مستلزم در نظر گرفتن تمام قشرهای یک جامعه- فارغ از جنسیت، سن، قوم و نژاد و دیگر مسایل- است.

  هر گونه راهبرد توسعه محور باید شامل و جامع و چند بعدی باشد. از جمله گروه هایی که در فرایندهای توسعه معمولا مغفول می مانند؛ زنان سرپرست خانوار هستند.

 زنان سرپرست خانوار فقیر یکی از گروه‌های آسیب‏ پذیر جامعه هستند. این زنان علاوه بر نقش‏ های متداول زنان در خانواده، متولی نقش‌های مربوط به "سرپرستی خانوار" شامل دو رکن کلیدی "تأمین معیشت" و "اداره و مدیریت" خانوار نیز هستند.

  ساعات طولانی کار در مشاغل سخت و بعضاً زیان آور، با درآمدهای نابرابر نسبت به مردانی در موقعیت شغلی مشابه، دچار شدن به ضعف جسمانی و به دنبال آن بیماری، از دست دادن توان نظارتی و تربیتی در ارتباط با فرزندان و احیاناً حوادث غیرمترقبه که ضمن ایجاد اختلال های جدی در روندهای معمول زندگی، هزینه های سنگین مالی را نیز به چنین خانواده هایی تحمیل می کند، همه و همه می توانند این زنان را در معرض سقوط به ورطة فقر مطلق و ناتوانی غیرقابل بازگشت سوق دهند.

 مضافا اینکه، مجموعه پرشماری از عناصر فرهنگی شامل انواع قوانین، سنن رایج، هنجارها، باورها، ارزش ها، انتظارات غیررسمی، اصول اخلاقی و غیره است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر وضعیت نابرابر زنان در خانواده و اجتماع صحه می گذارند و از آن پشتیبانی می کنند.

به طور کلی فقر در اشکال مختلف، به ویژه فقر مادی و اقتصادی چنان مسایل دامنه داری را برای فقرا به دنبال می­ آورد که علاوه بر درگیر ساختن آن ها در محرومیت های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعدد می تواند در نهایت به طرد اجتماعی، انزوای ناگزیر و حتی نابودی فیزیکی افراد منتهی شود و صد البته که اگر این طیف که در مضیقه اقتصادی هستند، زنان سرپرست خانوار هم باشند، همه آسیب های مذکور با عمق بیشتر تاثیرگذار خواهد بود.

 بنابراین هر گونه فرایند توسعه بدون درنظر گرفتن زنان سرپرست خانوار و ایجاد بسترهای لازم برای توانمند سازی آنان کاملا تقلیل گرایانه است.

 پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، زنان با قدرت و البته با تکریم بیشتر وارد اجتماع شدند و وظایف چندگانه خود را به خوبی انجام داده اند. اما زنان سرپرست خانوار در سال های گذشته همواره مشکلات عدیده ای داشته اند که دست به گریبان بودن با این مشکلات آن ها را از بسیاری از امور عقب نکه داشته است.

 آنچه در پیام مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب مستتر است رسیدن به یک توسعه همه جانبه با اتکای به نیروهای داخلی شامل تمام گروهای سنی و جنسیتی است.

مقام معظم رهبری در سخنان خود همواره دغدغه حضور بانوان را دارند و این توجه و نگرانی در ارتباط با زنان سرپرست خانوار دو چندان است.

 نتیجه اینکه در فرایند مدیریت شهری به عنوان یک از نمودهای توسعه پایدار، به تبعیت از تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری، باید توانمند سازی زنان سرپرست خانوار در اولویت قرار گیرد و در این راه از محققان این حوزه و تحقیقات میدانی آن ها برای آسیب شناسی و ارایه راهکارها استفاده بهینه نمود.

سجاد ریحانی نژاد- حقوق عمومی