حبیب خبر- دکتر محسن مرادی:

ماجرای تلخ کمبود آب آشامیدنی و کشاورزی مردم خوزستان- که در کنار بزرگ‌ترین سدها بر روی رودخانه های کارون و کرخه و …زندگی می کنند- قصه پر غصه ای است که نمی توان ساده از کنار آن گذشت.

چه در پس پرده وجود دارد که آب سالاران در وزارت نیرو در پی انتقال اب از سرشاخه های کارون هستند تا به بهانه آب آشامیدنی، چرخ صنایع آب بر در استان های کویر نشین اصفهان، یزد، کرمان و… را بچرخانند.

پروژه‌های انتقال آب از رودخانه کارون و دیگر منابع آبی خوزستان به مناطق مرکزی و شرقی ایران سبب بحران‌های گسترده‌ای در این استان شده است.

خوزستان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور، وابستگی زیادی به رودخانه‌های کارون، کرخه و دز دارد. هرگونه کاهش در منابع آبی آن، کشاورزی، دامداری و حتا زندگی روزمره مردم را تهدید می‌کند.

در دهه ۳۰ و ۴۰ ، نخستین مطالعات برای انتقال آب از کارون انجام شد و در دهه ۵۰ ساخت تونل کوهرنگ ۱ برای انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به زاینده‌رود آغاز شد و در سال ۱۳۵۳ به بهره‌برداری رسید.

همچنین در سال ۱۳۶۶، پروژه تونل کوهرنگ ۲ با هدف انتقال بیشتر آب به زاینده‌رود گشایش یافت و در دهه ۱۳۷۰، مطالعات برای تونل کوهرنگ ۳ آغاز شد که هدف آن انتقال حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب به استان کویری اصفهان بود.

در دهه ۸۰ نیز پروژه‌های انتقال آب به شکل جدی‌تری پیگیری شد، از جمله می توان به تونل کوهرنگ ۳ با ظرفیت ۲۵۰ میلیون مترمکعب در سال اشاره کرد.

همچنین پروژه بهشت‌آباد که هدف آن انتقال آب به یزد، کرمان و اصفهان است. طرح دیگر نیز طرح گلاب ۱ و ۲ که این طرح بازهم برای تأمین آب اصفهان طراحی شده است.

در سال ۱۳۹۹، دولت طرح انتقال آب بهشت‌آباد را با ظرفیت حدود ۵۸۰ میلیون مترمکعب در سال تصویب کرد که باعث اعتراض گسترده مردم خوزستان شد.

اینکه در هر طرحی اصفهان یک پای داستان شوم انتقال آب از سرشاخه های کارون است جای پرسش دارد و البته شبه انگیز است.

نباید از این نکته غافل ماند که آب سالاران آب بر، به دنبال آباد کردن مقطعیِ کویر اصفهان هستند و از ان سو خشک کردن و نابودی جلگه خوزستان!

اکنون باید گفت: برای جلوگیری از فاجعه زیست‌محیطی و انسانی در خوزستان، ضروری است به جای انتقال آب، سیاست‌هایی مانند مدیریت بهینه مصرف آب، توسعه روش‌های آبیاری نوین، کاهش صنایع پرمصرف در مناطق کم‌آب و اصلاح الگوی کشت اجرا شود.

انتقال آب از سرشاخه های رود کارون به استان‌های کویری پیامدهای جدی و جبران‌ناپذیری برای این خوزستان در پی داشته و خواهد داشت.

کاهش جریان آب در رودخانه کارون سبب خشک شدن تالاب‌های مهمی مانند هورالعظیم و شادگان شده است. تالاب هایی که زیستگاه گونه‌های بسیاری از پرندگان، ماهیان و دیگر موجودات زنده هستند.

افزایش ریزگردها به دلیل خشکی تالاب‌ها و زمین‌های کشاورزی، بحران آلودگی هوا را تشدید می کند.

بسیاری از کشاورزان خوزستان برای آبیاری زمین‌هایشان به رودخانه‌های کارون، کرخه و دز وابسته‌اند. کاهش آب این رودها سبب نابودی زمین‌های کشاورزی، افزایش شوری خاک و کاهش تولید محصولات راهبردی گندم، خرما و…خواهد شد.

با کاهش سطح آب، ورود آب شور خلیج فارس به رودخانه کارون افزایش می‌یابد و موجب شور شدن آب آشامیدنی و زمین‌های کشاورزی می‌شود.

شهرهای مختلف خوزستان مانند اهواز، آبادان، ایذه، خرمشهر، دزپارت، شادگان و …هم اکنون با مشکل تأمین آب آشامیدنی مواجه‌اند. طنز تلخ ماجرا اینجاست که برای نمونه: ایذه و دزپارت و مسجدسلیمان و … در کنار بزرگ‌ترین سدها قرار دارند اما مردمش با کمبود آب مواجه اند!

انتقال آب به مناطق دیگر، این بحران را تشدید کرده و مردم را با کم‌آبی شدید روبه‌رو می‌کند.

کاهش آب سبب بیکاری گسترده در بخش کشاورزی و دامداری خواهد شد و می‌تواند به مهاجرت اجباری هزاران نفر از مردم بومی خوزستان منجر شود.

تجربه نشان داده است پروژه‌های انتقال آب در سال‌های گذشته سبب اعتراض های گسترده در خوزستان شده است. به طوری که زنجیره های انسانی با شعار نه به انتقال اب در کنار رودخانه کارون تشکیل شده است.تشدید این بحران ممکن است منجر به نارضایتی‌های اجتماعی و درگیری‌های بیشتر شود.

انتقال آب کارون نه‌تنها بحران‌های زیست‌محیطی و اقتصادی را برای خوزستان به همراه دارد، بلکه امنیت و ثبات اجتماعی این استان را نیز تهدید می‌کند.

به جای انتقال آب، بهتر است بر مدیریت بهینه منابع آبی، کاهش مصرف صنایع پرآب در مناطق کم‌آب، و اصلاح الگوی کشاورزی تمرکز شود.

انتقال آب از سرشاخه کارون، طرحی خانمان‌سوز است که قلب خوزستان را نشانه گرفته است.

* سردبیر روزنامه وحدت