نظرات
- اولین نظر را شما بدهید
یادمان باشد که هیچ جامعهای با فقر ساخته نمیشود. جامعه فقیر، در بهترین و ایدهآلترین حالت فقط میتواند فقر را عادلانه توزیع کند. این ثروت همراه با شفافیت است که نهتنها حیات و معیشت مردمان را تضمین میکند که مانع از آسیب به ایمانشان نیز میشود، برخلاف فقر که فرمودهاند وقتی از در وارد شود، ایمان از پنجره خارج میشود و «کادَ الفَقرُ اَن یَکونَ کُفراً».
به گزارش حبیب خبر، "جعفر محمدی" در عصر ایران نوشت: «درباره ماجرای حجتالاسلام علیرضا پناهیان بسیار گفتند و نوشتند. عدهای بر او تاختند و متهمش کردند به شراکت با فلان سوپرمیلیاردر معروف و سند ملکش در سعادتآباد را منتشر کردند و ... . خود پناهیان نیز در مقام دفاع برآمد و گفت که چنان وضع مالی بدی دارد که اگر شرح دهد، برایش اعانه جمع خواهد شد و مدعی شد که با هدایای دوستانش روزگار میگذراند.
این که واقعیت امر چیست، موضوع مطلب حاضر نیست. من نه در مقام قضاوتم و نه اسنادی در دست دارم که بتوانم به استناد آنها درباره صحت و سقم ثروت پناهیان چیزی بنویسم. ماجرای پناهیان بهانهای است برای پرداختن به موضوعی که به نظر من تا تکلیف جامعه ایران نسبت به آن مشخص نشود، پدیدهای به نام «توسعه» همچنان با چالش فکری و فلسفی مواجه خواهد بود: جایگاه «ثروت».
تقریبا همه ما از صبح تا شب در پی کسب پول و ثروت هستیم ولی در تناقضی ریشهدار، آن را پَست میشماریم و با نگاهی ناروا به صاحبان ثروت مینگریم. این، البته پدیدهای نوظهور نیست و ادبیات ما آکنده از متون و اشعاری است که در مذمت ثروت و ثروتمندان نوشته شدهاند.
در دهههای اخیر، نگاه به ثروت و ثروتمندان بدتر نیز شده است و این وخامت نگاه البته علتی آشکار دارد: بسیاری از کسانی که ثروتمند شدهاند، نه از راه کسب و کار حلال و قانونی که از طریق زد و بند و رانت، به نان و نوایی رسیدهاند و مصداق واقعی «تازه به دوران رسیده» اند. همین است که بسیاری از مردم اگر فردی را سوار بر خودروی بنز آخرین مدل ببینند، حس اول و غالبشان این است که این ثروتمند هم از همان قماش حرامخواران است و حق هایی را ضایع کرده و ثروت اندوخته و بنز خریده است.
در چنین جامعه ای اگر بخواهند کسی را از نظر مالی تخریب و تخطئه کنند، نیازی نیست ثابت کنند که او دزد و رانتخوار است بلکه کافی است بگویند فلانی «ثروتمند» است و چون ثروتمند یعنی «زالوصفت» و «دزد و رانتخوار»، پس او هم مصداق همین صفات است، حتی اگر آن چه را دارد کاملا حلال و قانونی به دست آورده باشد (کما این که بسیاری از ثروتمندان دارای ثروتی کاملاً پاک هستند).
در مقابل، فردی که متهم شده است به ثروتمند بودن، گارد دفاعی خود را مبتنی بر «فقر» می بندد و می کوشد ثابت کند که فردی است بسیار فقیر و بغایت تهیدست. درست مانند ماجرای پناهیان که منتقدانش او را به صرف ثروت نکوهیدند (نه این که بگویند ثروتش را از فلان راه غیر قانونی به دست آورده) و خود او هم بر فراز منبر فریاد فقر برآورد که اگر مردم حال و روزش را بدانند، برایش اعانه جمع خواهند کرد!
حق مطلب آن است که نه ثروت فینفسه ارزش است و نه فقر. آن چه به این مفاهیم معنا میدهد، راهی است که منجر به این دو شده است و نحوه عملکرد در قبال آنها. کسی که به روش مشروع و قانونی ثروت اندوخته و ثروتش را علاوه بر رفاهیات خود، صرف جامعه هم می کند (مانند دادن مالیات و کارآفرینی) بسیار ارجمند است و کسی که در عین تلاش و دوری از تنبلی به فرصت های نامشروع مالی «نه» می گوید به فقر خود مفهومی دیگر می بخشد.
چون پناهیان روحانی است، به روحانی بزرگ و نامدار معاصر اشاره می کنم که بسیار متمکن بود و در بالای شهر تهران خانه داشت و سوار بنز شخصیاش می شد و هرگز مکنت مالی اش را پنهان نمی کرد: آیت الله شهید مرتضی مطهری که از او به عنوان تئوریسین انقلاب اسلامی هم یاد می شود.
شهید مطهری البته تنها روحانی ثروتمند نبود. روحانیون شهیری چون مرحوم شیخ احمد کافی (از معروف ترین وعاظ قبل از انقلاب) و نیز مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی هم از همان قبل از انقلاب متمکن بودند و حتی مرحوم هاشمی، با ثروت شخصی اش به طلبه ها هبه و وام می داد یا برایشان مسکن تهیه می کرد.
در اسلام نیز تلاش برای کسب روزی، جهاد و حتی فریضه واجب خوانده شده است ("اَلکادُّ لِعِیالِهِ کَالْمُجاهدِ فی سَبیلِ الله" (1) / "طَلَبَ الحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسلِمٍ وَ مُسِْلِمَةٍُ" (۲)) و اگر کسی در تلاش مشروع خود بتواند ثروت زیادی کسب کند و ثروتمند شود، کسی نمی تواند و نباید بر او خرده بگیرد.
در جهان امروز هم دقیقا همین گونه است. در کشورهای پیشرفته، افرادی که دارای موقعیت های اجتماعی و سیاسی هستند، نه تنها ثروت خود را کتمان نمی کنند بلکه با افتخار آن را اعلام می کنند و ثروتمند بودنشان را نشانه ای از قدرت مدیریت و تدبیرشان می دانند.
البته که در این میان، یک نکته کلیدی وجود دارد و آن شفافیت وضعیت دارایی افراد است. اگر به فرض در اروپا فلان کاندیدای مجلس یا ریاست جمهوری ابایی از مشخص شدن میزان ثروتش ندارد، به خاطر این است که نظام مالی بسیار شفافی دارند و از جمله افراد به طور دقیق و کامل مالیات می پردازند. به بیان دیگر، نه تنها معلوم است که ثروت شان چگونه کسب شده، بلکه چون مالیات می دهند، ثروت زیاد به معنای دادن مالیات بیشتر به نفع عموم مردم است.
این همان جایی است که در ایران دچار تشویش و خلأ هستیم و تر و خشک (ثروتمندان حلالخوار و ثروتمندان حرامخوار) با هم می سوزند.
اگر پناهیان به جای آن که بگوید فقیر است، درباره سند ملک سعادتآبادش (اگر واقعی باشد) توضیح میداد که با ۵۵ سال سن، دهها سال کار و فعالیت کرده و مانند میلیونها نفری که در ایران ملک دارند، او هم این ملک را از فلان روش مشروع خریده است، زیباتر نبود؟ اگر واقعاً دارد و می گفت که دارم و خدا را شاکرم (لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ (۳)) و اگر کسی مدعی است از راه خلاف به دست آوردهام، ثابت کند، بهتر نبود؟ معلوم است که بود ولی در جامعه ضد ثروت، چنین بیانی یعنی اعتراف به «جرمِ دارا بودن»!
جامعه ای که شفاف نباشد، وقتی به موضوع ثروت می رسد، به جای آن که بکوشد آن را شفاف کند، ترجیح می دهد صورت مسأله را پاک کند و اصل ثروت را مذموم بشمارد و آنگاه پشت پرده این ریاکاری، به ثروت اندوزی شبهه ناک بپردازد.
یادمان باشد که هیچ جامعهای با فقر ساخته نمیشود. جامعه فقیر، در بهترین و ایدهآلترین حالت فقط میتواند فقر را عادلانه توزیع کند. این ثروت همراه با شفافیت است که نهتنها حیات و معیشت مردمان را تضمین میکند که مانع از آسیب به ایمانشان نیز میشود، برخلاف فقر که فرمودهاند وقتی از در وارد شود، ایمان از پنجره خارج میشود و «کادَ الفَقرُ اَن یَکونَ کُفراً». (4)
پینوشت:
۱) کسی که برای اداره زندگی خانوادهاش تلاش میکند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد میکند. حضرت محمد (ص)
۲) به دنبال روزی حلال رفتن، بر هر مرد و زن مسلمان لازم است. حضرت محمد (ص)
۳) اگر نسبت به نعمتهایم شاکر باشید، بر شما میافزایم. آیه ۷ سوره ابراهیم (ع)
۴) کم مانده است که فقر به کفر بینجامد. حضرت محمد (ص)
ارسال نظر به عنوان مهمان