انقلاب آبی به معنای برداشت ۶ برابری آبزیان در طول ۱۰ سال به دلیل رشد جمعیت است که باعث ایجاد برخی مشکلات زیست محیطی شده است و برای جلوگیری از مشکلات بیشتر و توسعه پایدار بحث انقلاب آبی مطرح شد.

 آسیا ۸۹ درصد از تولید جهانی آبزی پروری را در سال ۲۰۱۶ به خود اختصاص داده و چین در بین کشورهای تولیدکننده رتبه اول از نظر تولید را به خود اختصاص داده است، پس از آن هند، اندونزی، ویتنام، بنگلادش، مصر، نروژ و... قرار دارند. 

 برای افزایش تولید ماهی برای جمعیت در حال رشد جهانی، آبزی پروری باید پایدار بماند در عین حال که اثرات زیست محیطی آن به میزان قابل توجهی کاهش یابد. 

 مفهوم اقتصاد آبی از منابع موجود محلی برای اشتغال زایی، افزایش درآمد و در عین حال حفظ محیط زیست بهره می برد.

به طور کلی چهار رویکرد در توسعه پایدار و اقتصاد آبی وجود دارد که با توجه به ملاحظات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورهای ذی نفع سناریوهای مختلفی را از جمله پیشگیری از فاجعه، حمایت از صنعت دریایی، جلوگیری از آلودگی، و ترمیم زیست محیطی پیگیری می کنند. 

در مبحث پیشگیری از فاجعه بررسی رشد جلبک هایی که موجب به خطر افتادن زندگی آبزیان می شود که در این حوزه نروژ ایسلند و اسپانیا فعالیت های خوبی انجام داده اند.

 تجمع زباله های پلاستیکی در دریاها و اقیانوس میکروپلاستیک ها را به چرخه زندگی آبزیان وارد می کند. علاوه بر این تعداد زیادی پلاستیک در سواحل حمل می شود که این امر بر محیط زیست دریایی در مناطق ساحلی و سپس بر صنعت گردشگری زندگی ساکنان و پایانه های بندری تاثیر خواهد گذاشت.

از سال ۲۰۱۶، چین مانیتورینگ میکروپلاستیک و تحقیقات در زمینه نظارت بر میکروپلاستیک ها را به اجرا درآورد. کشور چین سه خلیج را به عنوان نمونه مورد بررسی قرار داد و به منظور رفع آلودگی از این سه خلیج در مجموع ۴۲رمیلیون یوان سرمایه گذاری کرد که در انتهای این طرح و در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳۰ صنایع آلاینده که فاضلاب را وارد رودخانه های منتج به این خلیج ها بودند میکردند تعطیل کرد.

 کاربرد دریا به عنوان منبع آب انرژی و مواد از جمله سیستم آب شیرین کن استخراج لیتیوم تولید بتن، تولید اکسیژن و هیدروژن، آبیاری گیاهان، باتری های قابل شارژ آب دریا، تولید اتانول زیستی با استفاده از زیست توده دریایی و استخراج از معدن است. 

 پروژه ای برای مبارزه با تولید غذا و کمبود آب با استفاده از منابع تجدیدپذیر دریا و خورشید، استفاده از آب دریا، انرژی خورشیدی و هوای گرم محیط برای تولید آب موردنیاز، آبیاری، هوای مرطوب و همچنین تامین انرژی موردنیاز برای گلخانه ها است. 

بر اساس آمار هر ده هزار متر مربع از این نوع گلخانه ها تولید ۵۰ تن آب در روز دارد که این میزان آب علاوه بر اینکه برای آبیاری گلخانه استفاده می شود و برای مصارف شهری و کشاورزی  اطراف گلخانه نیز کاربرد دارد.

این نوع گلخانه ها به دلیل اینکه آب موردنیاز را تهیه می کنند و همچنین از سوخت فسیلی استفاده و هزینه عملیاتی ۲۰ تا ۲۵ درصد کمتر دارند. همچنین هزینه های ثابت این نوع گلخانه ها به دلیل اینکه سیستم گرمایش و سرمایش دارند و در زمین های ارزان ساخته می شوند در حدود  ۱۰ الی ۱۵ درصد کمتر است. 

آمار و ارقام پروژه ای که در قطر انجام شده نشان می دهد که نصب ۵۰ مگاوات نیروگاه حرارتی خورشیدی و ۵۰ هکتار گلخانه موجب تولید ۳۶ هزار تن محصول، اشتغال زایی یرای ۸۰۰ نفر ، صادرات ۱۵۵ گیگاوات در ساعت برق و جذب سالانه ۱۵۰۰ تن کربن دی اکسید می شود. 

در ایران متاسفانه عمده تولید انرژی برقآبی است و بیوانرژی سهم کمی را دارد، در حالی که در سراسر دنیا برای ایجاد فرصت های شغلی از این امکان استفاده می کنند.

باید کلیات اقتصاد آبی و نقش آن به عنوان پیشران توسعه کشورها بیان شود، اشاعه فرهنگ دریامحور و گنجاندن سیاست های اقتصاد آبی در سیاست های کلان کشور، توجه به ابعاد مختلف اعمال اقتصاد آبی، پیوند میان اقتصاد آبی و چرخشی برای توسعه پایدار، بیان پتانسیل های ایران برای استفاده از ظرفیت های دانش بنیان و اشتغال زایی، ایجاد طرح پایلوت برای گلخانه دریایی مورد توجه قرار بگیرد.

 *داوود میرشکار مدیرکل دفتر زیست بوم و سواحل محیط زیست