دوچرخه نوعی از سیستم حمل‌ و نقل قدیمی و البته مورد توجه در بیشتر شهرهای توسعه‌ یافته در کشورهای پیشرفته جهان مانند هلند، دانمارک، سوء، آلمان و... است.

 در برنامه‌های توسعه پایدار این شهرها در کنار برنامه ترویج استفاده از سامانه‌های پرظرفیت حمل‌ و نقل عمومی دوچرخه از مهم‌ترین مدهای حمل‌ و نقل غیر موتوری و پاک و ارزان است که برای استفاده از آن تدابیر ویژه اندیشیده می‌شود که مطالعه و بررسی آن درخور توجه کارشناسان مدیران شهری باید قرار گیرد.

 اخیر در تهران و تعدادی دیگر از شهرهای کشور این جنبش در حال فعالیت است که با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و حرکت‌های فرهنگی نرم‌افزاری بتوانند سهم این نوع ارزان و پاک از حمل را افزایش دهند که حرکتی کاملاً هماهنگ با توسعه پایدار شهری است.

طبق برآوردهای تخمینی بر مبنای آخرین مطالعات مبدأ و مقصد در شهر اهواز (دهه 80) و اعمال ضرایب افزایش سالانه و تجربیات گذشته کارشناسان برآورد می‌شود روزانه حدود 2.580.000 سفر در شهر اهواز انجام شود. از این تعداد حدود 1.802.000 سفر موتوری است و 778.000 سفر به‌صورت غیر موتوری که شامل 732.000 سفر پیاده و 56.000 سفر با دوچرخه انجام می‌گیرد.

درواقع حدود 2.1 درصد از کل سفرهای شهر اهواز که با اهدافی همچون شغل و کار، تحصیل، خرید، مراجعه به ادارات، موارد پزشکی، دیدار نزدیکان، تفریح و زیارت، رسیدن به‌جایی، بازگشت به خانه و سایر... است توسط دوچرخه انجام می‌گیرد که این درصد در جای خود قابل‌تأمل است.

به طور مثال: مد برگ حمل و نقلی مانند اتوبوس عمومی در شهر اهواز در شرایط فعلی حدود 7.5 درصد است. این بررسی نشان می‌دهد به رغم وجود متوسط دمای بالای هوا در بیشتر ماه‌های سال و نبود زیرساخت‌های مناسب دوچرخه‌سواری در معابر، می‌توان با برنامه‌ریزی و اتخاذ تدابیر علمی و عملی بر تعداد این سفرها افزود و درصد آن را در سهم حمل‌ و نقل شهر اهواز بالا برد.

ازجمله راهکارهای قابل‌ارایه برای ترویج و توسعه زیرساخت‌ها و معابر و تشویق استفاده‌کنندگان از دوچرخه می توان به مواردی مانند: مطالعات جامعه یا منطقه‌ای و محلی، ایجاد زیرساخت‌های استفاده از دوچرخه در حداقل‌های موجود، تهیه دستورالعمل محلی برای دیده شدن این نوع از سیستم حمل و در طراحی دیگر المان شهری و شبکه‌های معابر و پل‌ها و ... که در آینده اجرایی خواهند شد، بررسی دقیق مبدأ و مقصدهایی که سفر آنان می‌تواند توسط دوچرخه انجام گیرد(مانند فاصله میان خوابگاه‌های دانشگاه تا کلاس‌های درس یا بررسی مبدأ و مقصدهایی که آمار بالایی دارند و در هسته مرکزی شهر یا محله‌های شلوغ قرار دارند) ایجاد تسهیلات برای فروش دوچرخه به علاقه‌مندان استفاده از این نوع سیستم حمل‌ و نقل، ایجاد پایگاه‌های تأمین و کرایه دوچرخه در محله‌ها توسط بخش خصوصی با ضوابط و مطالعات دقیق، تدوین برنامه‌هایی برای تشویق و ترویج استفاده بیشتر شهروندان از دوچرخه مانند بزرگ‌نمایی سه شنبه‌های بدون خودرو و پاک که در اهواز نمود چندانی نداشت و مسوولان کمترین همراهی با را آن داشتند، همفکری و همراهی با سازمان‌های مردم‌نهاد علاقه‌مند به فعالیت در این حوزه و همکاری سازمان ورزش و جوانان برای عمومی کردن استفاده از دوچرخه به‌عنوان یک ورزش مفرح و سالم و درنهایت تشکیل کمیته‌ای ویژه و تخصصی برای مطالعه دقیق امکان‌سنجی توسعه این سیستم مهم و ارزان حمل‌ و نقل عمومی تا بتوان جایگاه آن را تثبیت و توسعه داد.

نوید قائدی/ 97.10.19