کرایه هر تبعه غیرمجاز افغان در هر کورس (مقطع مکانی) متفاوت است و به چانه‌زنی مسافران و راننده نیز البته بستگی دارد اما آن طور که خبرنگار ایرنا مستقر در شهرستان رفسنجان در شمال استان کرمان توانست اطلاعاتی کسب کند به طور متوسط در استان در هر کورس که ممکن است تردد از یک یا چندشهرستان را شامل شود نفری دستکم ۵۰۰ هزارتومان محاسبه می شود.

درواقع با یک حساب سرانگشتی، راننده خلافکاری که بدون توجه به حفظ سلامت و جان خود و دیگر انسان ها برای حمل غیرقانونی اتباع غیرمجاز یک سواری که عموما پژو است را آماده‌سازی و شبانه در هر نوبت تا ۱۵ نفر را در جای جای خودرو به طرز غیرمعمول جا می دهد تا با سرعت های بالا و از راه های عمدتا فرعی آنان را به مقاصدی برای خروج از استان و رساندن به دیگر استان ها برساند، در هر نوبت جابه جایی حداقل حدود هفت میلیون و ۵۰۰هزارتومان کسب پول می کند؛ درآمدی که به نظر خیلی ها سبب تحریک برخی افراد برای این اقدام خطرناک و غیرقانونی می شود و معلوم نیست این افراد این پرسش را از خودشان می کنند که آیا می ارزد و این نوع اقدام و پول درآوردن برای چه؟

ابعاد خطرناک ماجرا

حرکت شبانه و عموما با چراغ خاموش، حمل ۱۵ نفر انسان در یک سواری، سرعت بالای ۱۸۰ کیلومتر و استفاده از راه های فرعی برای گیرنیفتادن در دام قانون خود بتنهایی یعنی هر لحظه آن احتمال حادثه واژگونی یا برخورد با دیگر وسایل نقلیه و عابران که به دنبال آن کشته یا مجروح شدن انسان ها و بارشدن هزینه های مضاعف به سیستم بهداشت و درمان کشور را نیز به دنبال دارد.

مشکلی که پس از تغییر شرایط در افغانستان در کشور تشدید شده و استان کرمان نیز به علت موقعیت جغرافیایی در معرض تردد و انتقال این اتباع بیگانه غیرمجاز به سایر استان های کشور قرار دارد.

این اتباع غیرمجاز معمولا از استان سیستان و بلوچستان وارد مناطق شرقی کرمان می شوند تا از آنجا خود را به شهرستان کرمان و سپس به دیگر شهرستان های شمالی یا شمال غربی استان مانند رفسنجان و انار و در ادامه سایر استان ها از جمله یزد برسانند؛ اگرچه هزینه تردد بسته به مسافت و موقعیت مکانی متفاوت است،

مثلا ممکن است در مقاطع طولانی‌تر تا بیش از یک یا دو میلیون تومان هم برسد اما در مجموع با توجه به سوارکردن تعداد زیادی از افراد داخل یک خودرو و هزینه های بالای کرایه، بعضی افراد به این کار غیرقانونی و خطرناک گرایش پیدا می کنند که جال تامل و توجه دارد.

یک شب، دو حادثه، ۲۴ زخمی

واژگونی دو خودرو سواری پژو در یک شب و با فاصله یک ساعت در ۲۰ مهرماه جاری در جاده رفسنجان - انار در شمال استان کرمان که در نتیجه آن حوادث ۲۴ تن مجروح شدند بهانه ای بود تا خبرنگار ایرنا مستقر در رفسنجان از ابعاد مختلفی به این پدیده خطرناک بپردازد و وقتی پای صحبت متولیان از جمله نیروی انتظامی و بهداشت و درمان می نشینیم آنان نیز درددل هایی دارند و ضمن تشریح خسارت های مالی که در گذر این رخدادها بر بخش های دولتی درمانی بار می شود بر ضرورت تدوین قوانین متفاوت تری نیز برای نحوه برخورد با این پدیده تاکید می کنند.

در برخی از این حوادث بارها مشاهده کردیم که افزون بر ۱۰ فوتی یا مصدوم تنها در یک حادثه گزارش شده است و اگرچه نیروی انتظامی در استان کرمان همه ظرفیت ها را برای مدیریت و کاهش این پدیده به کار گرفته و آمار توقیف خودروهای حامل اتباع یا به قول خودشان شوتی نیز گویاست اما به علت شرایط کشور افغانستان و اقدام این خودروها در مسیرهای فرعی که همه آنها را نمی توان به لحظه کنترل کرد، شاهد رشد این پدیده نیز در مقاطعی زمانی بوده ایم.

رشد ۴۳ درصدی در شرق کرمان

به طور نمونه فرمانده نیروی انتظامی شهرستان بم در شرق کرمان که از جمله گذرگاه های تردد خودروهای شوتی به شمار می رود روز ۱۷ مهرماه جاری ضمن تشریح اقدامات این نهاد در بخش‌های مختلف از جمله طرح برخورد با خودروهای شوتی(حامل اتباع غیرمجاز) گفت: از ابتدای سال تاکنون بیش از ۴۱۰ دستگاه خودرو شناسایی و برخوردشده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال۴۳ درصد رشد را نشان می‌دهد.

۱۵ نفر را چطور جا می دهند؟

شاید درباره تعداد افرادی که در یک خودرو جا می دهند ابهام و پرسش هایی وجود داشته باشد که برای تشریح آنها می توان به تغییر در جاگذاری صندلی های این خودروها و استفاده از همه فضای داخل اتاق از جمله صندوق عقب برای جادادن اتباع غیرمجاز به شکلی فشرده و ناایمن در کنار یکدیگر اشاره کرد.

گاه مشاهده شده کودکان و زنان باردار به این شیوه قصد جابه جایی به شهرهایی از کشور را داشته اند و در حوادث نیز دچار مشکلات مصدومیت یا حتی فوت شده اند؛ در حادثه ای که اخیر در جاده انار - یزد رخ داد یک زن باردار افغان دچار سانحه شده بود که جنین به علت شدت صدمات سقط شد و باوجود تلاش عوامل اورژانس برای انتقال نوزاد به مراکز درمانی، زنده نماند.

از زبان اورژانس

رئیس مرکز حوادث و  فوریت‌های پزشکی (اورژانس) دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در این زمینه با تشریح خسارت هایی که این پدیده به سیستم بهداشت و درمان کشور و استان بار می کند و سایر تبعات بهداشتی آن گفت: در محورهای رفسنجان به انار و یزد هر از چندگاه تعدادی خودروهای حامل اتباع بیگانه واژگون می شوند یا به دلیل خاموشی چراغ های این خودروها منجر به تصادف می شوند که در این حوادث تعداد زیادی مصدوم افغانستانی را به بیمارستان اعزام می کنیم یا شاهد فوت آنها به علت شدت جراحت ها در بیمارستان هستیم.

هزینه های درمان و احتمال شیوع بیماری

دکتر محمدرضا حسینی زینلی تصریح کرد: این مصدومان به دلیل نداشتن شناسنامه و هویت ملی، هزینه های سنگینی در حوزه درمان بر بدنه دولت و علوم پزشکی تحمیل می کنند و این درحالی است که انتقال این افراد خود ممکن است عامل شیوع برخی بیماری ها نیز شود و مشکلات دیگری نیز به دنبال داشته باشد.

جزییات دو حادثه اخیر با ۲۴ مصدوم

به گفته رئیس مرکز فوریت های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در حادثه نخست ساعت ۲۲:۳۰ در ۲۰ کیلومتری محور انار - یزد ۱۳ نفر و در حادثه دوم ساعت ۲۳:۲۰ در ۱۰ کیلومتری این محور نیز ۱۱ تن مصدوم و با چند دستگاه آمبولانس به مراکز درمانی شدند.

نگاه بشردوستانه اما...

رئیس مرکز اوژانس دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان با اشاره به اینکه این محور در کشور از جمله بیشترین حوادث واژگونی خودروهای حامل اتباع بیگانه را به خود می بیند که خطرات و مشکلات مختلفی به همراه دارد تاکید کرد: اتباع بیگانه برای رفتن به پایتخت و شهرستان های دیگر کشور از این مسیر به صورت قاچاقی تردد دارند.

وی توضیح داد: از آنجاکه سرعت خودروهای حامل این اتباع بیگانه غیرمجاز زیاد و تعداد افرادی که با آنها حمل می شوند نیز در هر خودرو بیش از ۱۵ نفر است، آمار حوادث آنها و مصدومان نیز قابل توجه است.

حسینی زینلی تصریح کرد: این وضعیت در حالی است که از اعتبارات دولتی و بیت المال برای حضور عوامل اورژانس، تجهیزات مورد نیاز و نیز مداوای اتباع بیگانه غیرمجاز در مراکز درمانی هزینه می شود و باتوجه به تعداد حوادث و مصدومان میزان قابل توجهی از اعتبار را شامل و بر سیستم بهداشت و درمان تحمیل می شود.

وی افزود: اتباع بیگانه زیرپوشش بیمه نیستند و معمولا وقتی وارد کشور می شوند چون تازه وارد به ایران هستند هزینه درمان هم ندارند که پرداخت کنند.

حسینی زینلی با بیان اینکه مجموعه بهداشت و درمان مثل گذشته با نگاه بشردوستانه هرکاری برای درمان این مصدومان نیاز باشد را انجام می دهند اظهارکرد: اما صرفنظر از هزینه هایی که این پدیده به سیستم بهداشت و درمان کشور بار می کند، احتمال داشتن بیماری های کنترل نشده این اتباع غیرمجاز و شیوع آنها نیز وجود دارد که باید مراقبت های لازم اتخاذ شود.

رئیس مرکز اورژانس دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در این فرصت البته آمار کلی ماموریت های اورژانس مرتبط با حوادث ترافیکی را هم اعلام می کند که رقم قابل تاملی است؛ به گفته وی از ابتدای سال گذشته تاکنون بیش از پنج هزار ماموریت ترافیکی داخل شهری و جاده ای توسط عوامل اورژانس ذیل این دانشگاه انجام شده که به وضعیت مصدومیت هفت هزار و ۵۴۲ مصدوم رسیدگی و برخی به طور سرپایی مداوا و تعداد زیادی از آنان به وسیله آمبولانس یا اتوبوس- آمبولانس به بیمارستان اعزام شده اندکه برخی از این مصدومان نیز به دلیل شدت جراحات وارده در بیمارستان فوت شده اند.

پای درددل ناجا

سرهنگ محمدجواد آرامون فرمانده انتظامی رفسنجان نیز در این باره  به خبرنگار ایرنا گفت: اکثر حوادث واژگونی خودروهای حامل اتباع بیگانه غیرمجاز شهرستان در مسیر کرمان، رفسنجان و انار به یزد اتفاق می افتد؛ مشاهده شده رانندگان این خودروها برای هر انتقالی حتی بیش از ۱۵ افغان را در خودرو جا می دهند و با سرعت بالای ۱۸۰ کیلومتر در این مسیرها تردد می کنند.

وی ادامه داد: درصورت مشاهده این نوع خودروها و حامل اتباع غیرمجاز در ایستگاه های بازرسی به طور قطع بازرسی و متوقف می شوند اما معمولا نشتی از راه های فرعی است و خودروها از جلو ایست بازرسی شهرستان واقع در منطقه کبوترخان عبور نمی کنند بلکه بیشتر از سایر معابر فرعی عبور می کنند و آن راه ها را نیز به علت تردد اهالی منطقه نمی توان مسدود کرد.

ته خودرو را بالا می آورند

وی افزود: برخی رانندگان این نوع خودروها عقب خودرو را با گذاشتن منجیت (نوعی ابزار حاوی لاستیک) بالا می آورند تا به علت وزن ناشی از تعداد زیاد اتباع بیگانه غیرمجاز، خودرو به زمین نچسبد.

کیت دودزا

سرهنگ آرامون یکی دیگر از ترفندهایی که برخی رانندگان این خودروها به کار می گیرند را نصب سیستم و کیت دودزا معرفی و بیان کرد: صاحبان برخی خودروها چنانچه در دید پلیس باشند برخی ترفندهای دیگر نیز اعمال می کنند مانند مجهز کردن خودرو به سیستم دود زا تا اگر خودرو پلیس به آنها مشکوک شد و به تعقیب آنها پرداخت با روشن کردن این سیستم دودی فراوان در هوا منتشر شود و هم اگر خودرو پلاک داشت پلاک خوانده نشود و هم بتوانند فرار کنند؛ البته اکثر صاحبان این خودروها پلاک ماشین را مخدوش می کنند یا فقدان پلاک هستند.

حمایت بیشتر قانون

فرمانده انتظامی رفسنجان در ادامه خاطرنشان کرد: اگر خودرویی توقیف شود قانونی برای برخورد با سرنشینان و اتباع بیگانه غیرمجاز وجود ندارد ضمناً اگر توقیف شود به مدّت ۶ ماه خودرو در محل نیروی انتظامی می خوابد و کاری به اتباع بیگانه و سرنشینان این خودروها ندارند.

وی گفت: درنحوه مواجهه و برخورد با این نوع خودروها، موضوع تیراندازی به لاستیک این خودروها نیاز به قوانین حمایتی بیشتری وجوددارد که بازدارندگی بیشتری برای عده معدودی از رانندگان خلافکار که به این اقدام روی می آورند داشته باشد.

سرهنگ آرامون تاکید کرد: در این پدیده هم جان انسان ها مطرح است و هم تبعات و مشکلات دیگری که برای کشور و سیستم بهداشت و درمان یا اعتبارات و بیت المال ایجاد می کند.

وی گفت: بارها مشاهده شده این نوع خودروها که با سرعت های بالا حرکت می کنند، دچار واژگونی یا حریق شده اند و تعداد مصدومان آنها نیز بالاست.

سرهنگ آرامون البته به تلاش همه جانبه و مکمل پلیس استان برای کمک به حل این پدیده نیز اشاره و خاطرنشان کرد: سرهنگ ناظری فرمانده استان کرمان هم از طریق نمایندگان مجلس، استانداری کرمان و ارگان های دولتی مربوطه در تهران در این خصوص در تلاش است تا مصوبات قانونی حتی منطقه ای( منطقه استان های کرمان، سیستان و بلوچستان ) را دریافت کند تا با توقیف خودروهای حامل اتباع بیگانه غیرمجاز هم جان اتباع بیگانه و هم ایرانی ها در امنیت بیشتر باشد و بسیاری از تخلف های مرتبط با این پدیده نیز کاهش یابد.