اهواز- حبیب نیوز: می گویند: هرمز اردشیر، شهری گمشده و یکی از آثار تاریخی است که در دل اهواز جای دارد! گمشده ای که سال ها است در زیر کلان روستای اهواز به انتظار احیا نشسته است؛ اما همتی برای پایان بخشیدن  به این چشم انتظاری دیده نمی شود!

به گزارش ایرنا، از شهر تاریخی هرمز اردشیر در اهواز جز تپه کوهساران و آسیاباد تقرییا چیزی باقی نمانده است. خرابه‌های شهر قدیم هرمز اردشیر مربوط به دوره ساسانیان است و در محدوده کنونی اهواز واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

با وجود اینکه این شهر قدیمی تعیین حریم شده است اما همچنان مورد غفلت واقع شده است و از ظرفیت و پتانسیل آن استفاده‌ای نمی‌شود در کنار این موضوعات می‌توان گفت عامه مردم آشنایی چندانی از وجود این شهر تاریخی ندارند؛ بدین منظور شامگاه سه شنبه در نشستی با عنوان "بررسی مکان یابی و جغرافیایی تاریخی شهر هرمز اردشیر" در خانه انجمن‌های مردم نهاد اهواز این موضوع مورد گفت و گو باستان شناسان و علاقه مندان میراث فرهنگی خوزستان قرار گرفت.

*اهواز محروم از مطالعات تاریخی

یک عضو هیأت علمی تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: خوزستان از همه نظر مظلوم بوده حتا در مطالعات تاریخی!

علی بحرانی پور توضیح داد: در ۱۲ سال اخیر حدود ۲۰ پایان نامه تاریخ محلی درباره شهرهای مختلف خوزستان نوشته ایم و همچنان سعی می‌کنیم پژوهش جامعی در این باره به دست بیاوریم. اهواز در دوره نفت دوباره متولد شد اما ریشه‌های قدیمی تری نیز دارد. اهواز جایی در اطراف پیچ‌های رودخانه کارون است و به علت جلگه‌ای بودن کار باستان شناسی در آن بسیار سخت است.

یکی از کارهای عمده و مهمی که می‌توانیم برای برند شدن شهر اهواز انجام دهیم این است که فرهنگ و تاریخ خوزستان را معرفی کنیم چراکه ما در اهواز جواهری داریم که هیچ شهری آن را ندارد. درباره هسته اولیه شهر هرمز اردشیر باید به دنبال ارگ یا دنبال یک قلعه مرتفع بگردیم. یکی از مراکز آن تپه بی سیم اهواز در حصیر آباد است که بعدها توسعه پیدا کرد و تا اداره پست خرم کوشک آمد.

بحرانی پور گفت: در دوره قبل از فتوحات اسلامی هرمز اردشیر به دلایلی متروکه شد، درواقع پسر انوشیروان به عنوان حکمران خوزستان در هرمز اردشیر منصوب شد و در خوزستان شورشی به راه انداخت که موجب نابودی هرمز اردشیر شد. در دوره عباسی نیز هرمز اردشیر رو به زوال موقت می‌رود که یکی از دلایل آن شورش زنگی‌ها بود و در قرن چهارم سیل عظیمی خوزستان را فرا می‌گیرد که سد شادروان اردشیر بابکان شکسته می‌شود و اغلب زمین‌های پایین دست کارون زیر آب می‌روند.

*هرمز اردشیر بیدار در زیر شهر

فعال حوزه میراث فرهنگی خوزستان گفت: در زیر شهر خسته و جنگ زده اهواز، شهری باستانی با هیاهویی خاموش آرام گرفته، بی‌صدا اما منتظر سربرآوردن از خاک و رخ تاباندن به اهل شهر و جهانیان است.

مجتبی گهستونی توضیح داد: هرمز اردشیر همان شهری است که در سال ۱۳۱۰ آندره گدار، باستان‌شناس فرانسوی خرابه‌هایی از آن را حین کاوش کشف کرد و ثبت ملی‌اش را به وزارت فرهنگ و هنر وقت پیشنهاد داد به این ترتیب هرمز اردشیر؛ شهر پررونق و آباد دوران ساسانیان که پایه‌ها و ستون‌های شهر جدید اهواز روی شانه‌های آن بنا شده و پیشینه پرشکوه تمدنی این منطقه محسوب می‌شود، زنده شد و وجود تاریخی‌اش را به همگان اعلام کرد؛ البته نه به طور کامل بلکه بقایایی از آن با عنوان «خرابه‌های شهر باستانی هرمزاردشیر» که البته قابل مشاهده بود.

او گفت: این شهر در دهه‌های گذشته و به واسطه عواملی چون جنگ تحمیلی و توسعه بی‌رویه شهر اهواز به فراموشی سپرده و از یادها محو شد و تنها نامی از آن در فهرست آثار تاریخی برجای ماند.

حدود 12 سال پیش زمانی که طرح قطار شهری اهواز زیر زمین را می‌کاوید و پیش می‌رفت، بر پیکر خوابیده هرمز اردشیر فرود آمد و دوباره آن را نیمه‌هشیار کرد؛ لایه‌های مخروبه شهر، ظروف و سفال‌های ساسانی دوباره از خاک سربرآورد و توجه دوستداران میراثی اهواز را که دنبال هویت گمشده خود بودند را جلب کرد و مسوولان میراث در تعامل با سایر ادارات چون شهرداری و شورای شهر و مسکن و شهرسازی درصدد نجات شهر هرمز اردشیر از زیر خروارها خاک و هویت‌بخشی به شهر اهواز برآمدند اما امروز پرسش ما از مسوولان وقت میراث و سایر ادارات شهر اهواز این است: چه برنامه‌ای برای احیا و بازمعرفی این شهر تاریخی دارند؟

او گفت: پیگیری ما بر آن نیست که شهر فعلی اهواز تخریب شود تا شهر هرمز اردشیر سربرآورد، بلکه خواست ما آن است که شهر، کاوش و بخش باستانی آن احیا شود، همان‌طور که تپه باستانی کوهساران کاوش و احیا و به یک منطقه گردشگری تبدیل شد.

گهستونی بیان کرد: متأسفانه اکنون تپه آسیه‌آباد که باستانی بودن آن محرز شده، وضعیت خوبی ندارد؛ روی آن دکل مخابرات و دورتادورش خانه ساخته و به یک زباله دانی تبدیل شده است و باید پاکسازی و تبدیل به سایت موزه شود تا مردم اهواز آنجا را ببینند و از وجود تاریخ و هویت خود لذت ببرند.

همچنین آرامستان لهستانی‌ها، آشوری‌ها و کلدانی‌ها و آرامگاه علی بن مهزیاری و رودخانه کارون می توانند یک محور جدید گردشگری در اهواز باشند. از سوی دیگر، کوه‌ها و بلندی‌های اهواز نیز با فاصله اندکی از این آثار است و این یعنی بحث گردشگری کوهستان و بحث گردشگری زمین شناسی نیز مطرح است.

ما معتقدیم اگر مدیریت خوزستان و اهواز تمرکزش را روی اهواز میراث فرهنگی و اهواز گردشگری بگذارد، یک انقلاب و تحول اجتماعی اقتصادی فرهنگی در اهواز به‌وجود می‌آید، زیرا همه زیرساخت‌های لازم وجود دارد و فقط همتی برای احیا و ساماندهی آنها می‌خواهد این درحالی است که همه این سرمایه‌ها یا به عبارتی گنج‌های پنهان سراز خاک درآورده، در حال تخریب و تعرض و نابودی دوباره است.

*اهمیت باقی مانده محوطه هرمزد اردشیر

یک پژوهشگر دوران ساسانیان، مطالعات باستان شناختی شهر هرمزد اردشیر را به چند دوره تقسیم کرد و افزود: گام اول آن مربوط به سال ۱۳۱۰ است، در شهریور همان سال باستان شناسی که احتمالاً باید اندره گدار فرانسوی باشد در منطقه کنونی اهواز به اثاری از یک شهر ساسانی_اسلامی بر می‌خورد و در همان سال آن آثار را با نام خرابه‌های هرمزد اردشیر به شماره ۴۳ ثبت ملی می‌کند.

حسین فیضی گام دوم را شناسایی محوطه کوهساران در منطقه منبع اب اهواز و گام سوم را نجات تپه آسیه آباد بر شمرد.

او گفت: قسمت اعظمی از تپه آسیه آباد در گذر زمان و در دهه‌های گذشته کاملاً نابود شد و این خود بیانگر اهمیت باقی مانده تپه به عنوان بخشی از محوطه ثبت ملی شده هرمزد اردشیر است.

فیضی تاکید کرد: در گام نهایی با پیگیری‌های مستمر دوستداران میراث فرهنگی تعیین حریم و عرصه تپه آسیه آباد در دستور کار سازمان میراث فرهنگی خوزستان قرار گرفته و اخبار حاکی است: کارهای مقدماتی و پژوهشی آن به وسیله شکوه خسروی در حال انجام است.