به گزارش ایسنا، دکتر علیرضا بیگلری در ارتباط ویدیو کنفرانسی با خبرنگاران، گفت: با توجه به اینکه در روزهای اول امکانات محدودی در کشور برای تشخیص کووید-۱۹ برقرار بود، اما امروز بعد از گذشت هفته‌ها به این توانایی رسیدیم که کار تشخیص کووید-۱۹ را در تمام استان‌های کشور انجام دهیم و از سه آزمایشگاه به بیش از ۱۲۰ آزمایشگاه رسیدیم که می‌توانند کارهای تشخیصی و مولکولی کووید-۱۹ را در حد ۱۵ هزار آزمایش در روز انجام دهند.

وی افزود: فراموش نکنیم که همه این امکانات با تکیه بر دانش بومی و در اوج تحریم‌های ناجوانمردانه‌ای که در سطح بین‌المللی بر علیه کشور حاکم بود، انجام شد. باید توجه کرد که تست‌های تشخیصی کووید-۱۹ به دو قسمت اساسی تقسیم می‌شود؛ یکی تست‌های مولکولی که تست‌های بسیار سختی هستند، اما وجود ویروس را در بدن ثابت می‌کنند و در کنار آن تست‌های سرولوژی یا مبتنی بر آنتی‌بادی هستند که این‌ها آثار وجود ویروس در بدن را بررسی می‌کنند. یعنی وقتی فردی به ویروس مبتلا شد، ‌ در بدن آن فرد آنتی‌بادی ایجاد می‌شود و تست‌های سرولوژی میزان آنتی‌بادی را می‌سنجد و اعلام می‌کنند که آیا فرد به ویروس گرفتار شده یا نه.

بهترین راه تشخیص کرونا

بیگلری ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی و تمام کشورهای دنیا به این باور رسیدند که قطعی‌ترین و بهترین راه تشخیص کرونا تست‌های مولکولی است که از روزهای اول در انستیتو پاستور ایران و شبکه ملی تشخیص کووید-۱۹ این تست به عنوان تست اصلی انتخاب و با یک پروتکل خاص و واحد در کشور جاری شد و امروز بیش از ۱۲۰ آزمایشگاه ما می‌توانند امکان ۱۵۰۰۰ تست روزانه را ایجاد کنند. بعد از اینکه این تست‌ها را در بیمارستان‌های کشور حاکم کردیم که تصمیم بسیار منطقی بود و منجر به کاهش مرگ و میر بیمارستانی ما می‌شد، بعد از حصول اطمینان از پوشش بیمارستان‌ها به سمتی رفتیم که تست را در اختیار بیمارانی قرار دهیم که علامت کمتری دارند یا بی‌علامت هستند.

وی ادامه داد: بنابراین افرادی که در سامانه غربالگری کشور، مورد غربالگری قرار گرفتند، تست‌هایشان آغاز شد و خوشبختانه استان‌های پایلوت کار را برایمان راحت کرد و باعث شد بتوانیم با برنامه‌ای منسجم نه‌ تنها آنهایی که علامت‌ دارند را بتوانیم تشخیص دهیم، بلکه به سراغ بستگان‌شان و افرادی که در تماس با افراد مثبت بودند، رفتیم و توانستیم زنجیره انتقال را به راحتی کُند کنیم. در اکثر استان‌هایی که کار انجام شد، با توجه به اینکه نتیجه کار نشان می‌داد که تعداد بستری‌ها به ویژه بستری‌های  بدحال بسیار کم شده، نوید بسیار خوبی بود که سیستم ارجاع کشور به صورت یک شبکه ملی، ابزار قدرتمند تشخیصی را در اختیار دارد که می‌تواند کمک زیادی به تشخیص کند.

تست‌های سرولوژی ارزش تشخیصی ندارند

بیگلری ادامه داد: با توجه به اینکه کیت‌های تست‌های سرولوژی هم همزمان با تست‌های مولوکولی در کشور ایجاد شده، می‌توانیم مطالعات سرولوژی را هم انجام دهیم تا بدانیم هر یک از جمعیت‌مان در  شهرهای مختلف، چقدر آلودگی یا تماس داشتند. باید توجه کرد که تست‌های سرولوژی به هیچ‌وجه ارزش تشخیصی ندارند، ‌فقط می‌توانند برخورد فرد را با ویروس مشخص کنند. حال ممکن است فردی تست آنتی‌بادی‌اش مثبت نباشد، اما هنوز ویروس را پخش کند و منجر به آلودگی اطرافیانش شود.

به سیستم بهداشت و درمان کشور اطمینان کنید

 وی با بیان اینکه مردم اطمینان کافی به سیستم بهداشت و درمان کشور داشته باشند و بدانند که قطعی‌ترین راه تشخیص کرونا، تست‌های مولکولی است، گفت: با توجه به اینکه پیگیری‌ها و غربالگری‌ها در کشور به راحتی خط سیر انتقال را به ما نشان می‌دهد و اینکه حدود ۲۰ درصد از افرادی را که به صورت سرپایی و آنهایی که در تماس بوده‌اند، تست می‌کنیم، مثبت بودند، امیدواریم طی دو تا سه ماه آینده به راحتی بتوانیم تصویر انتقال ویروس را در کشور داشته باشیم. فراموش نکنیم که با توجه به اینکه عملکرد کشورها نشان داده که غربالگری‌ها در کشورهای مختلف با روش‌های مختلف انجام شده، اما خوشبختانه باعث افتخار است که کارنامه درخشانی تاکنون عرضه شده است.

بیش از ۱۰۰ گروه علمی در دنیا پیگیر ساخت واکسن کرونا

از نظر علمی ساخت واکسن کرونا، شدنی است؟

وی در پاسخ به سوال ایسنا درباره وضعیت تولید واکسن کووید-۱۹، گفت: شاید بیشترین بیماری که امروز بشر به واکسن آن احتیاج دارد، بیماری کووید-۱۹ است. کشورها و جوامع زیادی اقدامات‌شان را در این حوزه آغاز کردند و بیش از ۱۰۰ گروه در دنیا دارند کار می‌کنند که این واکسن را بسازند. در این زمینه باید به دو سوال بسیار مهم پاسخ دهیم؛ آیا اصلا از نظر علمی ممکن است که بتوانیم برای این بیماری واکسن بسازیم یا خیر؟. باید به این سوال پاسخ دهیم. زیرا هنوز نمی‌دانیم که وقتی کسی به این بیماری مبتلا می‌شود، آیا در بدنش آنتی‌بادی شکل می‌گیرد یا اصلا سیستم ایمنی بدن در برابر این ویروس، ایمنی و مقاومت پیدا می‌کند؟ هنوز این مساله مورد سوال دنیاست که باید به آن جواب داده شود.

بیگلری ادامه داد: ما فرض را بر این می‌گذاریم که سیستم ایمنی بدن در مقابل این ویروس پاسخگو می‌شود و فرد را در تماس‌های بعدی محافظت می‌کند. در این صورت لازم است که واکسن ساخته شود و کار خواهد کرد، اما فرض کنید که یک گروه در کشور خاصی از این ۱۰۰ گروهی که در جهان دارند روی واکسن کار می‌کنند، این واکسن را ساخت، مسلما یک کارخانه قادر به تامین هفت میلیارد واکسن برای هفت میلیارد جمعیت کره زمین نیست. بنابراین مسلما ما یا هر کشور دیگری باید به فکر ساختن واکسن برای خودش هم باشد. حتی اگر در حال حاضر به تشخیص برگردیم، دیدید که قابلیت کشور ما در تشخیص از هیچ کشوری پایین‌تر نبود و به راحتی توانستیم در اوج سختی‌ها بهترین روش تشخیصی را در سراسر کشور پیاده کنیم و در اختیار سیستم سلامت قرار دهیم. مسلما در حوزه واکسن هم همین‌طور است. دانشمندان و دانش فنی ما به هیچ وجه دانش‌شان کمتر از کشورهای دیگر نیست و ممکن است که ما به واکسن برسیم.

شش محور در انستیتوپاستور ایران برای ساخت واکسن کرونا

وی همچنین گفت: حال اگر بدبینانه نگاه کنیم و ما به واکسن نرسیم، بلکه کشور دومی به واکسن برسد، ‌ اگر بخواهیم آن تکنولوژی را انتقال دهیم و یا مهندسی معکوس انجام دهیم، ‌ باید دانش پایه را داشته باشیم. بنابراین منطق حکم می‌کند که ما به سمت ساخت واکسن پیش رویم و خوشبختانه در ایران این اقدام با جدیت شروع شده و در انستیتو پاستور ایران هم بر روی چندین محوری که احتمال دارد به واکسن برسیم، کار را شروع کرده‌ایم. مسلما هر چقدر که پیش رویم، با توجه به نتیجه مطالعات‌مان می‌توانیم از این شش محوری که بر روی آن‌ها کار می‌کنیم، ‌ انتخاب کنیم که کدام محور امکان برنده شدن را دارد و اینجاست که می‌توانیم به راحتی راه‌مان را پیدا کنیم. در آن زمان برای انتقال دانش و مهندسی معکوس دانش پایه را در اختیار داریم.   ‌

برنامه وزارت بهداشت برای نمونه‌گیری تست سرولوژی

وی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا، درباره وضعیت انجام تست‌های سرولوژی در کشور نیز گفت: درباره تست‌های سرولوژی با توجه به اینکه تقریبا از زمان فراخوانی که انستیتو پاستور برای این تست‌ها داد، چندین شرکت آماده تولید شدند و یکی از آن‌ها توانست به سطح تولید خوبی برسد. باید توجه کرد که تقریبا می‌توان گفت که تست‌های سرولوژی در کشور در پنج الی شش مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند، از جمله در استان‌های گیلان، قم و مطالعات کوچک‌تری در برخی استان‌های دیگر انجام شده که نتایج آن به احتمال زیاد طی چند هفته آینده منتشر خواهد شد. اما خبر مهم این است که وزارت بهداشت تصمیم دارد که در قالب سیستم ارجاع و وقتی که افراد را تست می‌کند، این مطالعات را به صورت پایلوت هم شروع کند؛ به طوری که افراد جدید که تست مولوکولی می‌شوند، برایشان تست سرولوژی هم انجام شود.

بیگلری افزود: مسلما تست سرولوژی به تنهایی هیچ ارزشی ندارد، بلکه در کنار تست مولوکولی ارزش پیدا می‌کند. بر همین اساس برنامه وزارت بهداشت این است که در سیستم ارجاع کسانی که برای بررسی می‌آیند و یا علامت دارند و باید تست مولکولی برایشان انجام شود، برای تست سرولوژی هم از آنها نمونه گرفته می‌شود. همچنین از افرادی که قبلا آزمایش شده‌اند، تست‌شان چه منفی و چه مثبت بوده است، حالا تست سرولوژی هم از آنها گرفته می‌شود. این باعث می‌شود که اطلاعات به دست آوریم که چند درصد از افراد جامعه با این ویروس تماس داشتند، آلوده شدند، علامت داشتند، علامت نداشتند و یا علامت خفیف داشته‌اند. به عبارتی در حال حاضر تست سرولوژی برای مطالعات همه‌گیر شناسی یا اپیدمیولوژی در جامعه به کار می‌رود نه به عنوان یک تست تشخیصی. البته از آنجایی که مطالعات‌مان هنوز کامل نیست، با تکمیل فرآیندها نتایج آن منتشر می‌شود.

برای اعلام نتایج پلاسمادرمانی، هنوز زود است

رییس انستیتو پاستور ایران درباره آخرین وضعیت پلاسما درمانی برای درمان کووید-۱۹، گفت: وقتی که ما از ماهیت یک ویروس و همچنین نحوه بیماری‌زایی آن اطلاع زیادی نداریم، ‌باید برگردیم و بررسی کنیم که چه عوامل و فاکتورهایی در خون افرادی که از بیماری نجات یافتند، وجود دارد که باعث بهبودی آنها شده است. یکی از تئوری‌ها می‌گوید اگر از افراد بهبودیافته، پلاسمای خون‌شان را دریافت کنید، ممکن است در پلاسمای خون‌شان عواملی باشد که به بهبودی دیگران کمک کند. این اقدام را در وزارت بهداشت، سازمان انتقال خون کشور آغاز کرد و با توجه به مشورت‌هایی که داشتیم، می‌توان گفت که برنامه بسیار خوبی را آغاز کرده‌اند، اما برای اعلام نتایج این اقدام مسلما باید مدتی بگذرد. زیرا دو مرحله دارد؛ یکی پلاسماگیری و یکی هم تزریق مجدد آن‌هاست. همکاران‌مان در انتقال خون با جدیت و بر مبنای علمی و منطقی خوب در حال پیشبرد این کار هستند.

تایید ۳ کیت تشخیص مولکولی و یک کیت سرولوژی کرونا

بیگلری در پاسخ به سوالی درباره وضعیت کیفی کیت‌های تست سرولوژی تولید داخلی کشور و وضعیت صادرات آن‌ها، گفت: انستیتو پاستور در روزهای ابتدایی شیوع کرونا چند کار بزرگ را شروع کرد. ما سازمانی بودیم که از دی ماه کار طراحی را آغاز کرده بودیم و بررسی کردیم که اگر دچار مشکل شویم، چگونه باید وارد عمل شویم. بر همین اساس ابتدا ظرفیت‌مان  را به سرعت بالا بردیم تا بتوانیم بیمارستان‌های کشور را پوشش دهیم. همزمان آموزش‌ها را ارائه دادیم و به شهرها و دانشگاه‌های کشور فراخوان دادیم تا بتوانیم شبکه ملی تشخیص را راه‌اندازی کنیم و باید کیت‌های مورد نیاز آن‌ها را تامین می‌کردیم. علاوه بر این برای تولید کیت‌های مولکولی و سرولوژی فراخوان دادیم و اعلام کردیم که شرکت‌هایی که می‌توانند کیت تولید کنند، اعلام کنند. در این زمینه ۵۳ شرکت برای تولید کیت اعلام آمادگی کردند که از این شرکت‌ها سه کیت مولکولی تایید شد و یک کیت سرولوژی را هم تایید کردیم.

وی افزود: باید توجه کرد که کیت مولکولی را برای تشخیص، مورد تایید قرار دادیم و اعلام کردیم که کیت تولید داخل می‌تواند در شرایط اضطرار استفاده شود. اما کیت سرولوژی را برای تشخیص تایید نکردیم. کیت سرولوژی برای تشخیص کارایی ندارد و اصولا در دنیا ارزش تشخیصی ندارد؛ چراکه ممکن است کسی ویروس را گرفته باشد و ۱۰ روز است که دارد ویروس را پخش می‌کند، اما هنوز آنتی‌بادی در بدن وی افزایش نیافته است. بنابراین تایید کیت‌های سرولوژی فقط برای مطالعه همه‌گیرشناسی بود تا بدانیم آلودگی در یک شهر، در یک خانه سالمندان و... و. چقدر بوده است و اصلا کاربرد شخصی ندارد.

ارتباط مداوم با سایر کشورها

وی ادامه داد: در عین حال ما مدام با سیار کشورها به صورت ویدیو کنفرانسی ارتباط داریم. آلمان اعلام کرد که تست سرولوژی را در سه جا به کار می‌برم، یکی برای افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند، دوم برای بررسی آلودگی در بخش‌هایی در کشورم و سوم برای یک مطالعه زمان‌بندی شده برای بررسی میزان آلودگی. بر همین اساس آلمان فقط برای مطالعات اپیدمیولوژی از این تست‌ها استفاده می‌کند. بنابراین کیت‌های سرولوژی فاقد ارزش تشخیصی برای افراد هستند و در کنار کیت‌های مولکولی ارزش پیدا می‌کنند. آلمان ۴۰ هزار از این کیت‌های سرولوژی را دریافت کرده تا مطالعاتش را انجام دهد.

توان انجام روزانه ۳۰ تا ۴۵هزار تست تشخیص کرونا در صورت لزوم

رییس انستیتو پاستور ایران در پاسخ به سوال دیگری درباره انجام تست مولکولی و سرولوژی کرونا در آزمایشگاه‌های خصوصی با هزینه‌های مختلف، گفت: اگر به روزهای ابتدایی اسفند بازگردیم، ‌ من به عنوان کسی که سال‌ها در این سیستم کار کردم و کاملا این سیستم را می‌شناختم، واقعا نمی‌دانستیم چه اتفاقی می‌افتد و آیا می‌توانیم از پس تست کرونا برای این همه بیماری که در کشور داریم، برآییم یا خیر؟. بنابراین با همه توان تلاش کردیم که سیستم‌های دولتی و دانشگاه‌ها را راه بیندازیم. از طرفی وزارت بهداشت تصمیم گرفت که به عنوان یک سوپاپ اطمینان به بخشی از آزمایشگاه‌های خصوصی هم مجوز دهد تا اگر تعداد نمونه‌ها بیش از ظرفیت سیستم دولتی بود، بتوانیم از آزمایشگاه‌های خصوصی خرید خدمت کنیم. خوشبختانه تاکنون سیستم دولتی توانست از پس تعداد نمونه‌های بیمارستانی برآید. در حال حاضر توان شبکه تشخیصی‌مان انجام ۱۵ هزار تست در روز است، ‌اما اگر بخواهیم به راحتی می‌توانیم آن را به دو تا سه برابر و به ۳۰ تا ۴۵ هزار تست در روز افزایش دهیم. محاسبات ما نشان می‌دهد که سقف نیازهایمان بیشتر نیست و شبکه می‌تواند تعداد تست کافی در اختیار قرار دهد.

مجوز سه ماهه به بخش خصوصی برای انجام تست‌های‌ تشخیص کرونا

وی افزود: مجوز برای بخش خصوصی به صورت کوتاه مدت و برای سه ماه صادر شده است. منطق وزارت بهداشت در روزهای اول این بود که نباید فرصتی را از دست می‌دادیم و این مجوز کوتاه مدت به آزمایشگاه‌های خصوصی داده شد. مسلما این موضوع باعث می‌شود که تقاضای القایی ایجاد شود و مردم بدون دلیل به این آزمایشگاه‌های خصوصی مراجعه کنند، اما نتیجه این تست‌ها در نهایت یک ساعت ارزش دارد. زیرا وضعیت کنونی را به شما می‌گوید و ممکن است اگر به خیابان بیایید، آلوده شوید.

هزینه انجام تست تشخیص کرونا

بیگلری درباره هزینه تست‌های تشخیصی نیز گفت:  تست‌های انجام شده در انستیتو پاستور و کل شبکه ما کاملا رایگان است، اما آزمایشگاه‌های خصوصی کیت را از شرکت‌های خارجی که مورد تایید وزارت بهداشت هستند و از شرکت‌های داخلی تولیدکننده، ‌ تهیه می‌کنند. بازنگری برای اینکه مجوز ادامه این کار به آزمایشگاه‌های خصوصی داده شود یا اینکه این مراکز در انجام تست‌ها محدودتر شوند، ‌ در دست بررسی است. در عین حال باید توجه کرد که انستیتو پاستور ایران مسئولیت شبکه ملی را برعهده دارد و آزمایشگاه‌های خصوصی از آزمایشگاه مرجع سلامت مجوز می‌گیرند و لیست آن‌ها هم موجود است.

نوع برند کیت‌های اهدایی را خودمان انتخاب می‌کردیم

وی در پاسخ به سوالی درباره کیت‌های تشخیصی که در کشور استفاده می‌شوند، ‌ گفت: ما اوایل اغلب از پرایمرهایی که خودمان طراحی کرده بودیم، برای تست استفاده کرده بودیم. روزهای سختی بود که درس بزرگی برای ما بود، اما بعد از آن کیت‌های اهدایی به کمک‌مان آمد که هم از سازمان جهانی بهداشت و هم از سایر کشورهایی که دوستانه کمک‌مان کردند، دریافت کردیم. البته نباید فراموش کرد که ما نوع کیت‌های اهدایی را انتخاب کرده بودیم و در بهمن ماه کیت‌های دنیا را بررسی کرده بودیم. به عنوان مثال می‌دانستیم که کشور چین ممکن است ده‌ها کیت بسازد، اما می‌دانستیم که چهار برند چینی مورد پسند ما هستند و ما برند آن‌ها را انتخاب کرده بودیم، فقط روی کیت‌های شناخته شده مانور دادیم و به نوعی به کشورها اعلام کردیم که از این نوع کیت‌های شما نیاز داریم.

وی افزود: فعلا با توجه به اینکه اولین محصولات محموله کیت‌های ساخت داخل مولکولی اخیرا به انستیتو پاستور داده شده و در حال ورود به شبکه است و با توجه به اینکه تعداد زیادی از افراد در کشور هستند که اگر کیت دچار مشکل باشد، سریعا متوجه می‌شوند، نگرانی نداریم. در عین حال کیت‌های تولید داخلی که تا به امروز استفاده کرده‌ایم، نشان داده شده که کیفیت خوبی دارند و حتی از برخی کیت‌های خارجی هم وضعیت بهتری دارند. به همین دلیل باید کنار تولیدکنندگان بایستیم تا کیت‌ها به بهینه‌ترین صورت درآیند.

پاییز و نگرانی از همپوشانی کرونا با آنفلوآنزا

وی ادامه داد: نباید فراموش کرد که ما نگران پاییز هستیم که ممکن است همپوشانی کووید-۱۹ را با آنفلوآنزا داشته باشیم. هدف انستیتو پاستور این است که در کنار شرکت‌های تولید داخلی بایستد و کاری کند که کیت‌هایی را بسازیم که بتوانیم این دو را همزمان و با یک آزمایش تشخیص دهیم.

بیگلری تاکید کرد: ما کاملا می‌دانیم که در راه‌اندازی تست‌ها، حل مشکلات‌مان و کیفیت خوب آزمایشی که توانستیم در کشور برقرار کنیم و مهم‌تر از همه این‌ها در شبکه‌سازی‌مان که توانستیم در عرض سه هفته تمام کشور را برای انجام تست توانمند کنیم، به خوبی عمل کردیم و ‌طبق گفته سازمان بهداشت جهانی ایران عملکرد نمونه و بسیار خوبی را داشته است. ما در روز اول فروردین تصمیم گرفتیم پایلوتی را در استان زنجان اجرا کنیم. در آن روز آزمایشگاه علوم پزشکی زنجان قادر بود تنها ۱۰۰ تست را برای بیماران بستری انجام دهد. حال از آنجایی که می‌خواستیم بیماران ارجاعی را هم اضافه کنیم، باید ظرفیت تست را بالا می‌بردیم. آن هم فقط با تغییر شیفت‌بندی در آزمایشگاه از ۱۰۰ تست در روز به بالای ۳۵۰ تست در روز رسیدیم و توانستیم قدرت آزمایشگاه یک استان را به سه برابر افزایش دهیم. در حال حاضر هم همینطور است و می‌توانیم ظرفیت آزمایش کووید-۱۹ را در کشور از روزانه ۱۵۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ و حتی ۴۵ هزار تست افزایش دهیم.

از چه کسانی تست کرونا گرفته می شود؟

وی تاکید کرد: تصمیم ما این نیست که از همه افراد در خیابان تست کنیم، بلکه برنامه ما این است که افراد علامت داری که به سامانه‌های بهداشتی مراجعه کردند، تست کرده و اطرافیان آنها را هم بررسی کنیم. تجربه چند هفته اخیر نشان داد که این کار می‌تواند زنجیره انتقال ویروس را کُند کند. باید توجه کرد که همه کشورها یک هدف را دنبال می‌کنند و هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند که زنجیره انتقال را کاملا کُند می‌کند. اغلب کشورها، حتی آلمان استراتژی‌شان این است که بتوانند انتقال را کُند کنند تا سیستم درمانی‌اش توان تاب‌آوری داشته باشد و عده زیادی از مردم به یکباره دچار بیماری نشوند. طبق محاسبات، مطمئنیم که سیستم ارجاع ما هرچقدر بیماریابی کند، سقف ۴۵ هزار تست روزانه ما کافی است. اگر هم نیاز داشته باشد امکان انجام تست بیش از آن را هم داریم.

کرونا درس بزرگی به ما داد

بیگلری ادامه داد: باید توجه کرد که اگر به روزهای ابتدایی برگردیم، واقعا درس بزرگی برای ما و دنیا بود. زیرا دنیا در فقدان دانش به ما توصیه می‌داد، اما ما سعی کردیم با توجه به تجربیات داخلی و ظرفیت داخلی کشور کار کرده و تصمیم بگیریم و امروز ثابت شد و دنیا دید که تصمیم هایی را که در اوج سختی‌ها گرفتیم، درست و منطقی بود و نتیجه را در مقایسه با دنیا شاهد هستید.

ادامه دارد