«باغ‌خوارها» یک نخلستان دیگر در جنوب اهواز را بلعیدند. دیوارهای بلوکی روی اجساد بیش از ۵۰ نفر نخل سوخته بالا می‌رود. انتهای کوی مشعلی، رو به ساحل کارون، حالا گور دسته جمعی نخل‌هایی است که کپه کپه روی هم دراز به دراز افتاده‌اند.

فعالان محیط زیست در روزهای اخیر با انتشار یک ویدیو از قطع شدن و سوزاندن بیش از ۵۰ نفر نخل در این نخلستان خبر داده‌اند. نخلستانی که این بار قربانی برزخ بلاتکلیفی شهرستان‌های اهواز و کارون شده و کسی مسوولیت حفاظت از آن را برعهده نمی‌گیرد.

شبنم قنواتی‌زاده فعال محیط زیست می‌گوید: تخریب این نخلستان از ۲ هفته پیش آغاز شده و تاکنون بیش از ۵۰ نفر نخل قطع، و ساخت و ساز در آن آغاز شده، این در حالیست که کاربری این محل نخلستان بوده است.

وی با اشاره به کمبود سرانه فضای سبز اهواز برخورد با متخلفان را خواستار شده است.

نافرمانی از اصل پنجاهم

پیش از اینکه درختان «کهور» و «کونوکارپوس» نفس اهواز را بند بیاورند، این شهر به نخل‌های سرسبزی که دورتادورش را احاطه کرده بودند، شهرت داشت. نخلستان‌هایی که به تدریج طعمه زمین‌خواران شده است. حالا دیگر چیزی از نخل‌های کوت عبدالله، ملاثانی، شیبان، چنیبه و گلستان باقی نمانده است. اکنون نوبت رسیده است به نخلستانی که در جنوب اهواز و پشت محله‌های مشعلی و اسلام آباد واقع است.

ماده ۶۸۵ قانون مجازات اسلامی به صراحت، قطع کردن و خشکاندن نخل خرما را جرم دانسته است. طبق این ماده، «هر کس اصله نخل خرما را به هر ترتیب یا هر وسیله بدون مجوز قانونی از بین ببرد یا قطع کند به سه تا ۶ ماه حبس یا از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا سه میلیون ریال جزای نقدی یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد».

به استناد ماده یک قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهری نیز قطع بی‌رویه درختان و نابود کردن آنها به هر طریقی ممنوع بوده و اقدام به آن در داخل محدوده شهری به پیشنهاد شهرداری و تصویب شورای شهر و  طرح موضوع در کمیسیون مربوطه با حضور نمایندگان دستگاه‌های متولی از جمله سازمان حفاظت محیط زیست و تصویب در شورای عالی استان‌ها قابل اجرا است.

از همه مهم‌تر اصل پنجاهم  قانون اساسی است که تاکید می‌کند: «حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌شود.از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است».

با این حال رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کارون معتقد است: طبق قانون، تخریب نخلستان‌ها به سازمان حفاظت محیط زیست هیچ ارتباطی ندارد و وظیفه این سازمان تنها نظارت بر مناطق حفاظت شده است.

عباس ظاهری با بیان اینکه نخلستان تخریب شده یک ملک شخصی بوده، می‌گوید: این نخلستان تغییر کاربری داده شده و در صورت بروز تخلف، پیگیری تخریب آن از وظایف شهرداری و جهاد کشاورزی است.

سند به نام نخل

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کارون اما صدور هر گونه مجوز برای تغییر کاربری این نخلستان را رد می‌کند و می‌گوید: این زمین‌ها تغییر کاربری داده نشده و کاربری آن نخلستان بوده و در زیر نخل‌ها سبزی و لوبیا نیز کشت می‌شد.

جبار حمادی با بیان اینکه در حدود ۵۰ نفر نخل در این نخلستان قطع شده، می‌افزاید: یک هفته پیش، از قطع شدن درختان مطلع شدیم و در حال پیگیری این موضوع هستیم.

وی قطع درختان نخل را جرم دانسته و اظهار می‌کند: در ابتدا مالک این نخلستان مشخص نبود، اما پس از پیگیری تاکنون ۲ نفر شناسایی شده‌اند که در روزهای آینده از آنها شکایت کرده و به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.

حمادی اضافه می‌کند: شهرستان کارون ۲ هزار و ۶۰۰ هکتار نخیلات دارد اما بخش‌هایی که در محدوده شهری قرار دارد در خطر تخریب بوده و در حال حاضر در حدود پنج هکتار از آنها بیشتر باقی نمانده است.

وی حفظ و حراست از نخلستان‌ها را از وظایف جهاد کشاورزی می‌داند اما می‌گوید: در خارج از شهرها برخورد با تخلفات به راحتی صورت می‌گیرد ولی در محدوده شهرها به دلیل تداخل وظایف جهاد و شهرداری با مشکلاتی مواجه هستیم، از سوی دیگر بعد از تشکیل شهرستان کارون، به دلیل مشخص نشدن مرز این شهرستان و اهواز، مشکلات چند برابر شده است، البته به دلیل اهمیت مساله، اداره جهاد کشاورزی کارون، صرفنظر از اینکه نخلستان در محدوده کدام یک از شهرستان‌هاست، در حال پیگیری موضوع است.

حمادی تاکید می‌کند: بنا به گفته شهرداری کوت عبدالله، برای ساخت و ساز در این نخلستان هیچگونه مجوزی از سوی شهرداری صادر نشده بنابراین طبق مقررات بعد از شکایت جهاد کشاورزی، شهرداری نیز باید اقدام قضایی خود را انجام دهد.

پاس‌کاری به سبک مدیران

کوت عبدالله از سال ۹۱ از شهرستان اهواز منفک و با روستاهای اطرافش به شهرستان کارون تبدیل شد. با وجود مصوبه هیات دولت اما مرز بین این ۲ شهرستان همچنان محل اختلاف است. نخلستان‌ها نیز در برزخ کارون و اهواز می‌سوزند.

جمال عالمی نیسی فرماندار اهواز و معصومه خنفری فرماندار کارون، حاضر به پاسخگویی در این زمینه نشدند.

نواب حاجیان سعید شهردار کوت عبدالله همچنین با اشاره به بازدید خود از محل، اگر چه قطع درختان و تخریب نخلستان را تایید کرد اما گفت: این نخلستان در کوی مشعلی قرار داشته که خارج از محدوده شهرستان کارون و در حوزه شهرداری اهواز است.

دود سیاسی‌کاری در چشم نخلستان

معاون خدمات شهری شهردار اهواز ولی معتقد است: هر چند این نخلستان ها طبق مصوبه وزارت کشور و طرح جامع اهواز در محدوده این شهر قرار دارد، اما بر اساس توافقات صورت گرفته میان فرمانداران، جزو شهر کوت عبدالله به شمار می‌آید.

علیرضا عالیپور توضیح می‌دهد: در آستانه انتخابات دوره پنجم شورای شهر اهواز، فرمانداران اهواز و کارون تفاهمنامه‌ای امضا کردند که بر اساس آن خط مرزی قدیم منطقه ۵ شهرداری اهواز به عنوان جداکننده ۲ شهرستان به رسمیت شناخته و مقرر شد آرای برخی محله‌ها از جمله شکاره یک و ۲، مشعلی و اسلام آباد به صندوق‌های کوت عبدالله ریخته شود، در صورتی که طبق مصوبه وزارت کشور پل فولاد مرز محدوده این ۲ شهر بوده و این محله‌ها نیز جزو اهواز به شمار می‌آید.

وی با اشاره به مشکلات بوجود آمده از بلاتکلیفی مرز شهرستان‌ها، می‌گوید: از میان محله‌های اهواز که زیرپوشش کارون است تنها خدمات‌رسانی به کوی مهدیس، به دلیل زباله‌ریزی و تخریب شدید، با وساطت استاندار به شهرداری اهواز واگذار شده، همچنین به درخواست نماینده ولی فقیه مقرر شده رفت و روب و جمع‌آوری زباله در کوی مشعلی توسط شهرداری اهواز انجام شود، اگر چه این تحویل بدون موافقت شهرستان کارون و به صورت غیررسمی انجام شده است، البته تکلیف مابقی امور از جمله ساخت و ساز در مرز ۲ شهرستان، هنوز مشخص نشده است.

عالیپور با اشاره به اینکه تخریب نخلستان‌های جنوب اهواز در سال‌های گذشته به صورت مستمر بوده، تصریح می‌کند: به دلیل تخریب‌های صورت گرفته در تاسیسات و فضای سبز، شهرداری اهواز خواهان تسریع در بازپس گیری این محله‌ها بوده اما تاکنون این امر محقق نشده است.

*سرانجام نخل

شهرداری اهواز با گذشت بیش از ۲۰ سال  نه توانسته کمربند سبز «آلوده‌ترین شهر جهان» را تکمیل کند، و نه توانسته نخلستان‌های این شهر را از چنگ باغ‌خواران محافظت کند. شهرداری کوت عبدالله نیز همچنان اندرخم چالش‌های رفت و روب خیابان‌های شهر مانده است.

از سوی دیگر بی‌آبی و آب شور، نخلستان‌های آبادان و خرمشهر و شادگان را تاپای مرگ کشانده است. آنچنان که وزارت جهاد کشاورزی پارسال، طرح تغییر الگوی نخل را برای جنوب خوزستان پیشنهاد داده بود.

آیا نخلستان‌ها جان سالم به در می برند؟

گزارش از ايرنا اهواز