الهه جعفرزده: پاندمی کروناویروس، یک سالی است که سیستم‌های آموزشی را درگیر معمایی مهم کرده است؛ آموزش آنلاین کیفیت مناسب را برای دانش‌آموزان ندارد و از سمتی بازگشایی مدارس خطری برای سلامت آن‌ها و معلمانشان است.

این معما پاسخ منحصر به فردی ندارد و باتوجه به دشواری وضعیت و تفاوت­های موجود در سراسر دنیا، کشورها در مورد چگونگی و زمان برنامه ریزی برای بازگشایی مدارس خود به شکل‌های متفاوتی تصمیم‌گیری می‌کنند.

چنین تصمیماتی معمولاً توسط دولت‌ها یا مقامات محلی، اغلب با مشورت با مسئولان بهداشتی گرفته می­ شوند. و هنگام تصمیم‌گیری، مقامات منافع و خطرات تحصیل، سلامت عمومی و عوامل اجتماعی اقتصادی را با توجه به وضعیت داخلی خود درنظر بگیرند.

اکثرا نتیجه این تصمیم‌ها برگزاری مدارس به شکل غیرحضوری است، از ۱۳۴ کشوری که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، مدارس ۱۰۵ کشور (۷۸درصد) تعطیل است و ۵۹ کشور هم یا  مدارس خود را قبلاً بازکرده­ اند یا قصد دارند تا نیمه اول شهریورماه بازگشایی کنند. البته که این تصمیمات با توجه به وضعیت شیوع ویروس در کشورها تغییر می‌کند.

ایران؛ مدارس تعطیل، برخی امتحانات حضوری

در ایران با شروع پاندمی مانند اکثر کشورهای دنیا مدارس تعطیل شدند و بعد هم کلاس‌ها به شکل غیرحضوری برگزار شدند، در این میان و بین موج‌های مرگبار بیماری، مسئولان آموزش و پرورش برنامه‌ریزی‌هایی برای حضوری شدن کلاس‌ها انجام دادند.

حتی قرار شد که در وضعیت زرد و درصورت ضرورت، با تقسیم دانش‌آموزان و یک کلاس به دو گروه به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری کلاس‌ها برگزار شوند و در شرایط قرمز هم کلاس‌ها به شکل مجازی باشند.

در این میان اما امتحانات برخی از پایه‌ها به شکل حضوری برگزار شد و حتی حالا در اوج موج چهارم پاندمی هم مسئولان آموزش و پرورش به ادامه این روند اصرار دارند.

خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی  در این رابطه گفته بود: براساس مصوبه ۹۷۷ شورای عالی اموزش و پرورش، امتحانات خردادماه ۱۴۰۰، فقط برای دانش آموزان پایه «نهم» و «دوازدهم» به صورت حضوری است. امتحانات داوطلبان آزاد، جهشی، ایثارگران و بزرگسالان به صورت حضوری است و امتحانات دروس شایستگی‌های فنی واستانداردهای مهارت، شاخه‌های تحصیلی فنی، حرفه‌ای  و کاردانش نیز به صورت حضوری بوده و سوالات براساس «وضعیت قرمز» طراحی می‌شود.

این پاسخ ایران به معمای آموزش در شرایط پاندمی بوده است، پاسخی که تفاوت‌های زیادی با کشورهای دیگر دارد.

بریتانیا؛ بازگشت به مدارس بدون برگزاری امتحان

برای مثال در ولز، تا چند هفته پیش همه دانش‌آموزان مدارس ابتدایی و برخی دانش‌آموزان متوسطه در پایه یازدم و سیزدهم به مدرسه می‌رفتند، و بعد در تاریخ ۱۲ آوریل مسئولان این کشور تایید کرده‌اند که همه کودکان و دانش آموزان به آموزش حضوری برمی‌گردند و یا در ایرلند شمالی، دبستانی‌ها روز دوشنبه ۲۲ مارس به مدارس بازگشتند.

در اسکاتلند، همه دانش آموزان ابتدایی به مدرسه بازگشتند و بازگشت مرحله‌ای دانشجویان متوسطه در حال انجام است. در انگلیس هم مدرسه برای همه گروه‌های سنی از ۸ مارس باز شده و تحصیل بصورت حضوری در آن اجباری است.

البته این بازگشایی‌ها در بریتانیا به شرط رعایت این پروتکل‌ها صورت گرفته است:

•  حفظ فاصله اجتماعی دو متری، باکمک علائم نمایش داده شده روی زمین، در داخل کلاس‌ها و در سالن‌های عمومی مانند غذاخوری.
•  ارائه ضد عفونی کننده دست رایگان و اجبار در استفاده از ماسک
•  چک‌کردن دمای بدن افراد
•  تمیز و ضدعفونی کردن مدرسه طبق پروتکل‌های دقیق بهداشتی
• کاهش دسترسی به مناطق مشترک در هر زمان ممکن؛ مانند آشپزخانه، سالن اجتماعات، کتابخانه و آسانسور
• نمایش پوسترهایی در مدرسه حاوی اطلاعاتی درباره کاهش خطر ابتلا به کرونا.

البته با وجود این بازگشایی‌ها در انگلیس، امتحانات سطح A ، سطح AS و GCSE لغو شده و به جای آن از نمرات تخمینی آموزگاران استفاده می‌شود. در اسکاتلند نیز نمرات بر اساس ارزیابی معلمان ثبت خواهد شد. دانش‌آموزان ولز هم نمرات خود را بر اساس شواهدی مانند امتحانات ساختگی و دوره های آموزشی توسط معلمان تعیین می‌کنند.

ترکیه؛ تعطیلی آموزش حضوری

در تاریخ ۱۳ مارس، ترکیه اعلام کرد که تمام امکانات و خدمات حضوری آموزشی از مدارس ابتدایی تا دانشگاه متوقف می‌شود تا موج مرگبار پاندمی در این کشر مهار شود.

دانش‌آموزان در این می‌توانند از شبکه اطلاع رسانی آموزش (EBA) بهره‌مند شوند. در این شبکه بسته به نمره و دانش آموز، دروس مختلفی مانند ترکی، ریاضیات، علوم اجتماعی و فیزیکی، انگلیسی، زیست شناسی و جغرافیا هر کدام به مدت ۲۰ دقیقه، یکی پس از دیگری پخش می‌شود. دانش‌آموزان همچنین می‌توانند عصرها فیلم آموزش دروس را در وب سایت EBA تماشا کنند.

اقدامات لازم برای بازگشایی مدارس ترکیه در پاندمی به این شکل است؛

• رعایت فاصله فیزیکی در مدرسه
• تمرین بهداشت و شست و شوی دست
• نکات مرتبط با تمیز و ضدعفونی کردن کلاس

چین؛ «کلاس‌ها را متوقف کنید اما یادگیری را نه.»

چین در اواخر ژانویه سال گذشته دستور تعطیلی همه مدارس را صادر کرد، زیرا عفونت‌های حاصل از ویروس کرونا به سرعت در حال گسترش بود. با این وجود آموزش از خانه ادامه پیدا کرد، البته مسئولان چینی مدارس را ملزم به برگزاری کلاس‌های آنلاین به طور موقت نکرده‌اند و هر روز پخش تلویزیونی دروس ریاضی، زبان، انگلیس‌، هنر و حتی تربیت بدنی جایگزین آموزش ادامه پیدا کرد. شعار رسمی‌شان هم اینچنین است: «کلاس‌ها را متوقف کنید اما یادگیری را نه.»

علت عدم برگزاری اجباری همه کلاس‌های آنلاین به بحث عدالت آموزشی برمی‌گردد، در این کشور بسیاری از والدین توانایی خرید تکنولوژی‌های لازم برای آموزش آنلاین را خود و فرزندانشان را ندارند، همچنین در حالی کشور چین از سرویس اینترنت نسل چهارم برخوردار است، اما هنوز سیگنال در مناطقی از این کشور دچار پارازیت است. پهنای باند خانگی هم ممکن است در خارج از شهرهای بزرگ گران باشد.

البته با کنترل موفقیت‌آمیز پاندمی در این کشور، این ماه، در مناطقی از چین مدارس باز می‌شوند، این اتفاق بیشتر در مناطق کم‌جمعیت در غرب این کشور رخ داده است.

طبق دستورالعمل های ارائه شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) چین، فاصله مناسب در کلاس‌ها و اتوبوس‌های مدارس بایند حفظ شوند، ماسک ها باید به طور مداوم تعویض به صورت  صحیح استفاده شوند و شستشوی دست‌ها نیز به طور منظم انجام شود.

بازگشت یک‌سوم از دانش‌آموزان آلمانی به مدارس

مدارس در سراسر آلمان از اول مارس با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، پذیرای دانش آموزان در کلاس‌های حضوری هستند. برای شروع، فقط مدارس ابتدایی و پایه‌هایی که قرار است در امتحانات دولتی شرکت کنند، در حال بازگشایی هستند. در نوردراین-وستفالن، پرجمعیت ترین ایالت آلمان، این بدان معناست که حدود یک سوم از ۲.۵ میلیون دانش‌آموز در حال بازگشت به مدرسه هستند.

در زارلند،  به دلیل برگزاری امتحانات همه دانش‌آموزان با هم به مدرسه بازمی‌گردند، در حالی که سایر مناطث، مانند بادن-وورتمبرگ، دانش‌آموزان را برای بازگشت به مدارس در گروه‌های کوچکتری تقسیم‌بندی کرده‌اند. بعضی از ایالت‌ها اصرار دارند که در طی کلاس‌ها استفاده از ماسک‌ اجباری باشد، اما در برخی مناطق دیگر اجباری نیست. بعضی از ایالت‌ها برای معلمان و دانش‌آموزان تست‌های منظم کرونا درنظر گرفته‌اند، درحالی که چنین اقدامی در مناطق دیگرصورت نگرفته است.

البته از ایالت فدرال به ایالت فدرال دیگر، تفاوت‌هایی وجود دارد. تحصیلات مربوط به ایالت‌هاست و نه دولت فدرال.

همچنین قبل از شروع سال تحصیلی، به معلمان بطور داوطلبانه و رایگان پیشنهاد تست ابتلا به کووید-۱۹ داده می‌شود. به نظر انجمن ویروس شناسی، کارکنان آموزشی باید دسترسی آسان به آزمایش و تست را پس از این نیز در اختیار داشته باشند.

فرانسه؛ تعطیلی دوباره

در فرانسه هم که مدارس به شکل حضوری برگزار می‌شدند، با افزایش موارد روزانه ابتلا در این کشور به حدود ۳۰هزار نفر، وضعیت به قبل برگشت.

امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه چندی پیش گفت: مدارس فرانسه به عنوان بخشی از محدودیت‌های جدید ملی برای مبارزه با افزایش موارد ابتلا به کووید، حداقل برای سه هفته تعطیل شده و از هفته آینده به سمت یادگیری و آموزش از راه دور می‌روند.

در زمان بازگشایی حضوری آموزش، به مدارس توصیه شده بود که مفاهیم جامع بهداشتی را به طور گسترده به دانش‌آموزان آموزش دهند. این آموزش شامل در دسترس قرار دادن مواد ضد عفونی کننده، تمیز کردن منظم سرویس های بهداشتی و اطمینان از تهویه مناسب در کلاس‌ها است.