تهران و سئول به تازگی برای آزادی کشتی توقیف‌شده کره‌ای در ایران و در سوی مقابل آزادی اموال بلوکه‌شده ایران به هم چراغ سبز نشان داده‌اند.

همشهری آنلاین- سلمان زند:  ایران و کره جنوبی در طول تاریخ همواره روابطی دوستانه و نزدیک داشته اند، اما با روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و خروج این کشور از برجام و تلاش او برای فشارهای حداکثری بر ایران، روابط دیگر کشورها را هم تحت تاثیر قرار داد و در نتیجه روابط تهران - سئول هم دچار چالش‌ شد.اعمال مجدد تحریم های یکجانبه ایران توسط دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸، بهانه ای شد که کره جنوبی دارایی های ایران را بلوکه کند. از شهریور ۱۳۹۸ که معافیت آمریکا برای واردات نفت ایران لغو شد، بیش از ۷ میلیارد دلار دارایی ایران در دو بانک کره جنوبی مسدود شد و همین امر شکایت ایران را در پی داشت.  نشست های رسمی برای حل این مشکل با طرف کره ای فایده ای نداشت و حتی هشدارهای ایران به کره جنوبی که در دیوان بین المللی دادگستری اقدام قانونی انجام خواهد داد هم ظاهرا تاثیری نداشته است.

پول‌های ایران در کره جنوبی چرا  بلوکه شد؟

کره جنوبی سال ۲۰۱۷ و پس از امضای برجام، یکی از خریداران بزرگ نفت ایران بود. پس از بازگشت تحریم ها در سال ۲۰۱۸ نه تنها ثبت سفارش نفت از ایران را به صفر رساند، بلکه از آبان ۱۳۹۷ که تحریم های یکجانبه امریکا علیه نظام بانکی ایران برقرار شد، از پرداخت پول نفتی که از ایران خریده بود هم اجتناب کرد.
این دارایی ها که حدود ۷ تا ۹ میلیارد دلار براورد می شود، اکنون در دو بانک کره جنوبی به نام های «ووی بانک» و «بانک صنعتی» بلوکه شده اند.  گرچه از دی ماه سال گذشته تلاش های جدی دو کشور برای آزاد سازی این دارایی ها آغاز شده اما تاکنون اقدام عملی صورت نگرفته است. 

آغاز واکنش های رسمی از دی‌ماه ۱۳۹۹

 یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی دی ماه سال گذشته به یونهاپ گفته بود: با توجه به چراغ سبز آمریکا به این کشور برای فروش واکسن کرونا به ایران، تهران و سئول سرگرم گفت و گو در مورد آزادسازی پول های مسدود شده ایران در بانک های کره ای هستند. همین خبرگزاری در گزارشی دیگر ادعا کرده بود ایران خواستار استفاده از بخشی از دارایی های مسدود شده خود نزد بانک های کره جنوبی برای خرید تجهیزات پزشکی است.

توقیف کشتی متخلف کره ای در تنگه هرمز 

اما در این میان اعتراض های رسمی ایران به بلوکه شدن این دارایی ها ادامه داشت و روابط دو کشور رو به تیره تر شدن گذاشت. چنانکه در همان زمان یعنی ) نیمه دوم دی ماه سال ۱۳۹۹ و در حالی که مقامات کره ای از چراغ سبز آمریکا و گفت وگو برای آزاد سازی دارایی های ایران خبر می دادند، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از توقیف یک فروند شناور کره جنوبی با نام تجاری «هانکوک چیمی» حامل ۷ هزار و ۲۰۰ تن مواد شیمیایی نفتی به دلیل نقض پروتکل‌های زیست‌ محیطی در خلیج فارس خبر داد. 
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به خبرنگاران در مورد خبر توقیف کشتی کره ای گفت که بر اساس اخبار اولیه دریافتی از مقامات محلی، موضوع کاملا فنی است و کشتی به دلیل آلوده کردن دریا و با حکم قضایی، برای رسیدگی به تخلف به ساحل هدایت شده است.  
به دنبال توقیف کشتی کره جنوبی در بندرعباس، رفت و آمدهای دیپلماتیک دو کشور افزایش یافت. ابتدا یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی در سئول با سفیر ایران در ان کشور دیدار کرد.

قطر میانجی شد

از سوی دیگر هیاتی به سرپرستی «کو کیونگ سوک» قاثم مقام وزارت امور خارجه از طریق قطر راهی ایران شد تا در مورد کشتی توقیف شده کره در بندرعباس و همچنین پول های بلوک شده ایران در کره جنوبی با مقامات ایران گفت و گو کنند. با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه سفر هیات کره‌ای به تهران قبل از توقیف کشتی متخلف مورد توافق قرار گرفته بود، گفت: دستور کار اصلی این هیات مذاکره برای دسترسی به منابع مالی ایران در کره است.

سفر معاون اول وزیر خارجه کره جنوبی؛ دیدار های فراوان اما بی نتیجه

در ادامه «چوی جونگ کان» معاون اول وزیر خارجه کره جنوبی ۲۱ دی ماه برای بحث در مورد روابط دو کشور از جمله توقیف این کشتی و دارایی های مسدود شده ایران در کره به تهران سفر کرد. وی در دیدارهایی با محمدجواد ظریف، عبدالناصر همتی، سید عباس عراقچی و سید کمال خرازی رییس شورای راهبردی روابط خارجی در این باره رایزنی کرد.

ظریف در دیدار با معاون اول وزیر خارجه کره جنوبی بزرگترین مانع توسعه روابط دو کشور در شرایط فعلی را محدودیت ایجاد شده برای منابع ارزی ایران نزد بانک‌های کرهای ذکر کرد و از دولت کره خواست که هرچه سریع تر در جهت رفع این موانع اقدامات لازم را انجام دهد. وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد که با توجه به پیامدهای بهداشتی و اقتصادی کرونا، در حال حاضر اولویت اصلی مناسبات دو کشور فراهم شدن دسترسی به این منابع است. 
ظریف در ادامه اظهار داشت: اقدام غیرقانونی بانک‌های کره، جو عمومی و دیدگاه مردم ایران نسبت به کره جنوبی را به شدت منفی کرده و به وجهه این کشور آسیب جدی وارد کرده است لذا نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر حق قانونی خود برای ورود به موضوع، تاکید دارند که این مشکل باید هرچه زودتر حل شود.

مقام کره‌ای نیز در این دیدار با تاکید بر اراده کشورش برای حل مشکل خاطرنشان کرد سئول از همه توان خود برای فراهم آوردن شرایط دسترسی به این منابع استفاده خواهد کرد. قائم مقام وزیر امور خارجه کره با اشاره به توقیف کشتی متعلق به این کشور، خواستار تسریع در حل این موضوع شد.
ظریف در این خصوص تاکید کرد کشتی کره ای به دلیل آلوده سازی آب های خلیج فارس توقیف شده، لذا صرفا موضوعی فنی است که رسیدگی به آن در چارچوب مقررات حقوقی و قضائی در حال پیگیری است و طبعا دولت امکان دخالت در این فرآیند قضائی را ندارد.
دیدارهای هیات کره ای با مقامات ایرانی ادامه یافت.  این هیات با عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی هم دیدار کرد که همتی در این دیدار تاکید کرد که هیچ بهانه‌ای برای تداوم مسدودسازی ذخایر ارزی بانک مرکزی که متعلق به ملت ایران است وجود ندارد و بیش از دو سال از بلوکه شدن ۷ میلیارد دلار پول ایران توسط بانک‌های کره‌ای می‌گذرد. این نکته امری غیرقابل قبول است و قطعا ایران نسبت به تداوم این مساله بی‌تفاوت نخواهد بود.

امید کره ای ها به روی کار آمدن دولت جو بایدن

تقریبا تمام تلاش‌های دیپلماتیک و رسمی برای آزاد شدن همه یا بخشی از منابع مالی بلوکه‌شده در کره‌جنوبی به بن‌بست رسیده بود و حتی وعده‌های کره‌ای‌ها  درخصوص ارسال کمک‌های پزشکی و دارو به ایران نیز عملی نشده بود.

بهمن ماه بود که یک مقام ارشد دولت کره جنوبی ابراز امیدواری کرد با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا، تکلیف پول‌های بلوکه‌شده ایران و نفتکش توقیف‌شده این کشور در آب‌های خلیج فارس زودتر روشن شود.

این در حالی بود که سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران پیش از این اعلام کرده بود ادامه یافتن توقیف هفت میلیارد دلار پول ایران نزد دولت کره بیش از آنکه ناشی از تحریم‌های آمریکا باشد، مربوط به نبودن اراده سیاسی نزد مقام‌های سیاسی سئول است. مقام رسمی دولت کره جنوبی در پاسخ به این سخنان عراقچی گفت: «گرچه پیدا کرده راهی برای آزاد کردن پول‌های ایران زمانبر است اما اراده سیاسی ماه برای مذاکره با دولت آمریکا درباره این ماجرا بیش از هر زمان دیگر است.»

سخنگوی وزارت امور خارجه در اوایل بهمن ماه در ارتباط با آخرین وضعیت نفتکش توقیف شده کره‌ای در ایران و درخواست کره جنوبی از قطر برای میانجی گری بین تهران و سئول جهت حل این موضوع گفت: در جریان سفر هیأت کره ای به تهران که چندی پیش براساس برنامه ریزی قبلی انجام شد ما از آن ها پرسیدیم که چرا مسئله توقیف نفتکش کره ای را که یک مسئله فنی است، می خواهند از طریق سیاسی حل کنند؟

خطیب زاده با رد این ادعا که هدف ایران از توقیف این نفتکش کره ای مجبور کردن کره برای بازپرداخت پول های بلوکه شده ایران در سئول بوده است، ادامه داد: ما تاکنون راه های مختلفی را برای آزادسازی این پول ها رفته‌ایم و سفر قائم مقام وزیر خارجه کره نیز در همین راستا صورت گرفت.

وی با بیان اینکه در ملاقات هایی که مقامات ایرانی با هیأت وزارت خارجه کره جنوبی، داشتند تأکید شد که دولت کره همکاری های لازم را در سه سال اخیر با ایران برای بازگرداندن این پول ها انجام نداده است، افزود: آن ها نیز در این دیدار مثل همیشه قول هایی برای پیدا کردن راه حل هایی برای حل این موضوع داده اند و امیدواریم این بار به این قول هایشان عمل کنند.

آزادی خدمه کشتی کره جنوبی

نیمه بهمن ماه ۱۳۹۹ سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در اظهاراتی از اقدام انسان دوستانه جمهوری اسلامی ایران در خصوص خدمه کشتی کره جنوبی خبر داد و اظهار کرد: به دنبال درخواست دولت کره جنوبی و مساعدت قوه محترم قضائیه در چارچوب مقررات قضائی، خدمه کشتی کره‌ای که به اتهام ایجاد آلودگی زیست محیطی در خلیج فارس توقیف شده است، در یک حرکت انسان‌دوستانه توسط جمهوری اسلامی ایران اجازه خروج از کشور را دریافت کردند.

توافق ایران و کره جنوبی؛ نحوه انتقال منابع ارزی مشخص شد

تلاش های دیپلماتیک برای رفع تنش ها ادامه یافت تا اینهه چهارم اسفند سال گذشته در جلسه رئیس کل بانک مرکزی و سفیر کره جنوبی در ایران، توافقات لازم در خصوص انتقال منابع به مقاصد مورد نظر انجام و تصمیمات بانک مرکزی در خصوص حجم منابع مورد انتقال و بانک‌های مقصد به طرف کره‌ای اعلام شد.

سفیر کره جنوبی در ایران اعلام کرد: کشورش آماده انجام کلیه اقدامات لازم برای استفاده از تمامی منابع بانکی ایران در کره جنوبی است و در این خصوص هیچ سقف و محدودیتی وجود ندارد.

 رئیس کل بانک مرکزی نیز ضمن استقبال از تغییر رویکرد کره جنوبی گفت: اگرچه جمهوری اسلامی ایران از تغییر رویکرد کشورها و افزایش همکاری‌ها استقبال می‌کند، اما پیگیری‌های حقوقی این بانک به منظور مطالبه خسارات ناشی از عدم همکاری بانک های کره ای در سال‌های اخیر به قوت خود باقی خواهد بود و طرف کره‌ای باید تلاش زیادی انجام دهد تا این سابقه منفی از بین برود.

توافق عملی نشد | اظهار نظر وزیر امور خارجه آمریکا

این توافق هم اما عملی نشد و چندی بعد و پس از برخی اظهار نظر های متفرقه مسئولان کره‌ای این وزیر امور خارجه آمریکا بود که به طور علنی در این باره اظهار نظر کرد و مدعی شد تا زمانی که ایران به توافق هسته‌ای بازنگردد، پول‌های ایران در کره آزاد نمی‌شوند.

این سخن واکنش تند ظریف و همتی را در پی داشت .وزیر امور خارجه  همچنین در واکنش به اظهارات همتای آمریکایی‌اش به وی توصیه کرد سیاست ترامپ را تکرار نکند. محمد جواد ظریف در توئیتی نوشت: آمریکا مدعی است که دیپلماسی را ترجیح می دهد،  نه سیاست شکست خورده  «فشار حداکثری» ترامپ را. با این وجود، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا درباره ممانعت از کره در انتقال پول خودمان به کانال سوییس که تنها برای دارو و غذا مورد استفاده قرار می گیرد، رجز خوانی می کند.

عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی هم نوشت: از اول هم مشخص بود دولت کره اراده مستقلی برای حل مشکل منابع ارزی ایران ندارد. 

نحوه تعامل کره ای ها با ایران به شکلی بود که علی لاریجانی رئیس مجلس ایران در دیداری که با وزیر خارجه چین داشت کنایه ای به کره ای ها زد و گفت : ایران مانند برخی کشورها با یک تلفن تصمیماتش را عوض نمی کند.

نخست‌وزیر کره جنوبی به ایران می آید

حال به نیمه فروردین ۱۴۰۰ رسیده ایم . هنوز نه دارایی های ایران آزاد شده و نه کشتی کره جنوبی. رسانه‌های کره جنوبی گزارش دادند که نخست‌وزیر کره جنوبی احتمالاً ۲۲ فروردین ماه برای دیدار با مقام‌های جمهوری اسلامی و رایزنی درباره وضعیت نفتکش کره جنوبی به تهران سفر خواهد کرد.سفر نخست وزیر کره جنوبی چند روز بعد از امضای سند همکاری 25 ساله ایران و چین اعلام شد با این گمانه که شاید کره ای ها برای جا نماندن از بازار جذاب ایران راهی تهران می شوند .

وبگاه «اس بی اس» کره جنوبی در گزارشی با اشاره به برنامه سفر نخست‌وزیر کره جنوبی به ایران نوشت که چونگ سیه-کیون به محض پایان فرایند انتخاب مجدد نخست‌وزیر، به ایران سفر خواهد کرد و این اولین سفر خارجی وی از زمان تصدی دوباره بر منصب نخست‌وزیری محسوب خواهد شد.
بر اساس این گزارش، احتمالاً نخست‌وزیر کره جنوبی در تاریخ ۱۱ آوریل (۲۲ فرودین ماه) به ایران سفر خواهد کرد و به دنبال دیدار با «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران است.

خبرگزاری دولتی «یونهاپ» کره جنوبی هم در گزارشی ادعا کرده که احتمالا طی هفته آینده ایران نفتکش «هانکوک چیمی» این کشور و کاپیتان آن را آزاد کند.

یونهاپ در ادامه همچنین در خصوص علت آزادی احتمالی نفتکش کره جنوبی گزارش کرد که «هنوز معلوم نیست چرا ایران با آزادی نفتکش و کاپیتانش موافقت کرده است اما گمانه‌‎زنی‌ها درباره احتمال حصول پیشرفت در موضوع درخواست ایران از کره جنوبی برای رفع بلوکه هفت میلیارد دلار دارایی این کشور به واسطه تحریم‌های ایالات متحده شده است».

روزنامه «کوریا هرالد» در گزارشی با اشاره به سفر «چانگ سیه کیون» نخست وزیر کره جنوبی به تهران، نوشت که این سفر برنامه ریزی شده ممکن است نشان دهد دو دولت در مورد آزادسازی دارایی های بلوکه شده ایران در بانک های سئول به توافق موقت رسیده باشند.

در این میان نخستین محموله واکسن آسترازنکا هم شامگاه روز دوشنبه ۱۶ فروردین وارد فرودگاه امام خمینی(ره) شد. محموله واکسن‌ آسترازنکای ارسالی به ایران در شرکت اس. کی. بایوساینس (SK Bioscience) کره جنوبی ساخته شده‌ است و شاید بی ارتباط به تلاش های دیپلماتیک برای بازسازی روابط پر تنش ازران و کره جنوبی در ماه‌های اخیر نباشد.

نخستین محموله واکسن آسترازنکا وارد ایران شد

تلاش هایی که قطعا تا به رفتاری عملی از سوی کره جنوبی، یعنی آزاد سازی دارایی های ایران منجر نشود، عملا نتیجه ای نداشته است.